Eimreiðin - 01.01.1902, Qupperneq 10

IO
gleyma því, þegar þeir séu slopnir út úr skólakreppunni; viti ekki
annað um heimspekina, en að það sé þurr og strembinn réttur,
sem borinn sé á borð fyrir þá, þegar þeir komi til háskólans;
hafi það álit á skáldskap, að hann sé ekki annað en ýlcjur og
þvættingur, bundið í rím, sem geti látið nógu vel í eyrum, og
telji það námsins æðsta mark og mið, að krækja sér í þolanlegt
próf og síðan í feitt embætti.
Pá fá embættismennirnir ekki vægan dóm, og getur hann
þess um leið, að ekki sé við miklu að búast af leiðtogum þjóðar-
hinar, þar sem þeir á námsárunum lold bæði augum og eyrum
fyrir öllum dýpri andlegum áhrifum. »Mig uggir,« segir hann,
»að það megi finna megnið af prestunum úti við búsannir eða úti
í fjósunum og hesthúsunum, en ekki við bækurnar, við spilaborðið,
en ekki skrifborðið. Pað væri gaman að bera bókasöfnin þeirra
saman við mykjuhaugana eða bóksalareikninginn við vínreikninginn.
Og ekki standa læknarnir og lögfræðingarnir prestunum framar í
þessu efni.*1
Grúndtvíg bendir síðan í stuttu máli á nokkur ráð til að kippa
þessu í lag, en bendingar hans sýna aðeins, að þessi ungi maður
með sína djúpu mentaþrá og fegurðarþorsta var enn langt frá því,
að geta vísað þjóðinni örugga leið út úr þessum torfærum. Hug-
myndir hans hnigu aðallega að því, að koma betra skipulagi á
þær stofnanir, sem voru fyrir hendi, t. d. háskólann, og hann
beinir þeirri spurningu til háskólakennaranna, hvort það sé ekki
vinnandi vegur fyrir þá, að hleypa dálítið meiru fjöri og andagift
í fyrirlestra sína, til að gera þá aðgengilegri. »]?egar háskólinn er
búinn að kasta frá sér verksmiðjugerðinni,« segir hann að lokum,
»og er orðinn að því, sem hann á að vera, nokkurs konar vermi-
reit fyrir vísinda- og xnentalífið, þá mun fljótt koma annað lag á
andlegu stéttina.« Að öðru leyti eru þessar bendingar hans óá-
kveðnar, og langt, langt í fjarska ljómar takmarkið óljóst, en þó
stórt og dýrðlegt, fyrir augum hans. En þó markið væri honum
ekki vel ljóst ennþá, eða vegurinn, þá ber þó ritið vott um, að
hjá þessum unga manni hreyfðu sér óvenjulega djúpar og alvar-
legar hugsanir og heit þrá eftir einhverju æðra og göfugra lífs-
marki, en alment vakir fyrir mönnum á hans reki. Hann er eins
1 Ætli ])að mætti ekki hér á Tslandi finna þessum orðum Grúndtvígs nokk-
urn stað?