Eimreiðin - 01.01.1902, Blaðsíða 11

og á sveimi í áttina til þeirra lífsskoðana, sem síðar festu rætur
hjá honum og í gegnum hann hjá öllum þorra þjóðarinnar.
Um þessar mundir var vöknuð hjá honum svo sterk hvöt til
að sökkva sér niður í vísindalegar rannsóknir og ritstörf, að hann
þóttist ekki geta haldist við lengur úti á landi, þar sem engin vís-
indaleg hjálparmeðöl voru fyrir hendi. Hann tók sig því upp vorið
1808 og flutti til Kaupmannahafnar. Hann fékk þar ókeypis bú-
stað í stúdentasamkunduhúsi því, sem kent er við Walkendorf, og
hafði ofan af fyrir sér með kenslu. Tók hann nú að gefa sig
mikið að veraldarsögu, því hún var ein af kenslugreinum hans, og
jeiddu rannsóknir hans til þess, að hann komst niður á nýja og
einkennilega skoðun um sögu mannkynsins. Pó stóð saga og
skáldskapur hinna norrænu fornþjóða hjarta hans næst og sökti
hann sér dýpra og dýpra niður í rannsóknir á þeim efnum. Undir
árslok 1808 gaf hann út yfirlit yfir norræna goðafræði og síðar
skáldrit um ýmsa viðburði úr fornaldarsögum Norðurlanda. I rit-
um þessum koma fram mjög einkennilegar skoðanir og bregður
þar fyrir stórkostlega fögrum og tilkomumiklum hugmyndum, þótt
þær séu enn nokkuð óljósar. Hann hafði þá skoðun á Ásatrúnni,
eins og hún kemur fram í Eddukvæðunum. að hún hefði í sér
fólgnar einhverjar þær fegurstu og háleitustu hugsjónir, sem nokk-
urn tíma hefðu fæðst í mannlegri sal. Og hann lætur sér ekki
nægja, að benda á hin einstöku fögru og djúpsæu atriði í Eddu-
kvæðunum, heldur dregur saman úr þeim eina fasta grundvallar-
hugmynd, heila lífsskoðun, sem hann álítur að hafi vakað fyrir
Norðurlandabúum frá alda öðli, og aðalkjarni þessarar lífsskoðunar
er fólginn í nokkurs konar óljósri draumórahugmynd um hinn eina
sanna guð. Hann festir sérstaklega augun á hugmyndinni um Al-
föður, hinn eilífa, alstjórnanda, í mótsetningu við Æsina, sem
standa mönnum nær og eru lögmáli tímans undirorpnir. Völu-
spá er hyrningarsteinninn undir þessu hugsjónakerfi. Hann álítur
hana afarforna, runna djúpt frá rótum hinna heiðnu alda. Pess
vegna verður alföðurhugmyndin, sem kemur þar fram, að nokkurs
konar guðdómlegri opinberun í augum hans.
I öllu því, sem hann ritar um þessar mundir, eru tvær aðal-
hugmyndir ríkjandi, eins og tveir þungir undirstraumar, sem þó altaf
öðru hvoru koma upp undir yfiborðið. Stundum ber meira á öðr-
um þeirra, stundum á hinum. Pessir tveir undirstraumar eru
kristindómur og hin fornnorræna lífsskoðun.