Eimreiðin - 01.01.1902, Blaðsíða 13

13
kenningum ritningarinnar, sem ekki ríba í bága við skynsemina;
hún getur jafnframt viðurkent eina almáttuga æðstu veru, ráðandi
og ríkjandi í öllum hlutum, og játað þá kenningu tafarlaust. En
trúin getur líka verið þannig, að maðurinn sé hugfanginn og gagn-
tekinn af henni, lifi í henni svo innilega og gersamlega, að hún sé
honum alt og að án hennar sé hann ekki neitt.
Hingað til hafði Grúndtvíg fylt fyrri flokkinn og ekki gert sér
neina ljósa grein fyrir trú sinni. En eitt kvöld, er hann sat í her-
bergi sínu við sagnalestur, var eins og hann alt í einu fyltist guð-
móði og ný og sterk innri hvöt vaknaði hjá honum og byði hon-
um að ganga út og kunngera fagnaðarboðskapinn að nýju fyrir
þessari tómlátu og andvaralausu kynslóð. Fyrst í stað var eins
og hann kendi hjá sér einhverrar óumræðilegrar innri gleði. Hann
sökti sér niður í ritninguna, sem hann hafði ekki lesið með alvöru
og athygli síðan hann var barn.
fessi dýrðlega draumleiðsla stóð ekki lengi yfir. Áður langt
var liðið, varð þessi nærgöngula spurning á vegi hans: »Ertu
sjálfur kristinn?« Hún lét hann ekki vera í rónni og þvergirti
fyrir honum allar þær gullnu brautir, sem hans víðfleygi andi leit-
aði inn á. Syndaviðurkenningin vaknaði hjá honum innan skams
og hún svo megn, að honum lá við vitfirringu og æði, eins og Lúther
forðum. Og eins og þessi mikla forgangshetja kristninnar leitaði
hann einverunnar í sínu beizka sálarstríði og fal sig sjónum heims-
ins. Hann flýði eins og lamaður á líkama og sál út á land til
föður síns. Smámsaman fór þó ofsinn rénandi og ró og friður
festu rætur í sálu hans. Petta var eins og hreinsunareldur, sem
hann varð að ganga í gegn um. Pegar hann eftir tveggja ára dvöl
sneri aftur til Kaupmannahafnar, var það sem kjörin stríðshetja
hinnar föstu, óbifanlegu kristintrúar.
Meðan Grúndtvíg var aðstoðarprestur hjá föður sínum, samdi
hann »Stutt yfirlit yfir veraldarsöguna*. Pessi litla bók
er eitt af hans einkennilegustu ritum. Hann ryður sér þar alger-
lega nýja braut, gagnstæða öllum öðrum. Pað er svo mikið djúp
staðfest milli þeirra skoðana, sem hann lætur þar í ljósi um sam-
hengi og þýðingu viðburðanna í sögunni, og þeirra skoðana,
sem þá voru ríkjandi í hinum mentaða heimi, ab þar er engin
samneytni möguleg. Og eins og endranær í ritum sínum lendir
honum svo óþyrmilega saman við forgangsmenn sinnar tíðar, að
ekkert samkomulag er einu sinni hugsanlegt. Hann þykir svo ein-