Eimreiðin - 01.01.1902, Blaðsíða 20

20
þau verða að víkja úr sæti fyrir alföður, sem kemur í allri sinni
dýrð og dæmir og drotnar eftir nýjum og háleitari lögum. Pað
væri ekki hægt að æskja sér fullkomnari fyrirmynda, en goð
Grikkja eru, eða fegurri hugmynda, en þeir höfðu, efhið illa væri
ekki til í veröldinni. Nú er því svo varið, að gott og ilt heyja
þar án afláts sitt örlagastríð; til þess hafa Norðurlandabúar fundið
og skynjað þar dýpra en Grikkir. Peir skoða lífið eins og sífelda
baráttu og leita fullkomnunarinnar, ekki eins og Grikkir í því, að
keppa eftir að láta eðlisgáfur sínar ná sem hæstum þroska hér 1
lífinu, heldur í að vinna í þjónustu æðra, ódauðlegs valds, með því
að berjast ötrauðlega undir merki hins góða, sanna og rétta. I
þessari skoðun þykist Grúndtvíg hafa fundið hið insta og upp-
runalegasta eðliseinkenni hinna fornnorrænu þjóða, og á þessum
skoðunargrundvelli byggir hann sína bjargföstu trú á framtíð þeirra
í veraldarsögunni.
Hvað sem nú vísindin kunna að segja um þessa skoðun
Grúndtvígs á lífinu og sögunni, þá er ómögulegt að neita því, að
hún felur í sér svo göfugar hugsanir og svo mikinn innri yl, að það
eitt nægir til að veita henni ómetanlegt gildi í þjónustu siðmenning-
arinnar. Eins og hann setur hana fram, lýsa hugsjónirnar, skáld-
legar, fagrar og hrífandi, gegnum hana eins og leiftur á nóttu og
hafa alveg óviðjafnanlega hvetjandi og örvandi áhrif á saklaus og
óspilt hjörtu. Og um leið felur hún í sér svo mikið sannfærandi
afl, því hún ber það með sér, að höfundurinn trúir á hana og lifir
í henni. Pegar hann talar um þjóðaranda, sem eigi að bera hvern
einstakling uppi, þá eru það ekki orðin tóm. I hans augum verður
þjóðarandinn nokkurs konar helgur vættur, sem vakir hjá þjóðinni
öld eftir öld og heldur vörð um hana í blíðu og stríðu, í meðlæti
og mótlæti, þótt menn alment gefi honum ekki gaum eða hafi
fulla meðvitund um hann. Pess vegna verður endurfæðing
hins fornnorræna þjóðaranda hjá hinni dönsku þjóð
aðallífsmark Grúndtvígs. Á þessum grundvelli bygði hann
hugmyndir sínar um alþýðuháskólana.
Pess er áður getið, að Englandsförin hafi haft mikla þýðingu
í lífi Grúndtvígs. Hann hitti þar fyrir sér blómlegt og fjörlegt
borgaralegt líf og augu hans opnuðust fyrir þeirri ómetanlegu
blessun, sem borgaralegt frelsi hefur í för með sér. Athygli hans
á þessum greinum vaknaði enn betur, er honum varð litið til ástands-
ins heima fyrir. 1834 voru ráðgjafarþing sett á stofn í Danmörku og