Eimreiðin - 01.01.1902, Blaðsíða 50

Á síðasta áratugi hefur háskólahreyfingin einnig gert vart við
sig á Finnlandi. Par er það stúdentaflokkurinn, sem hefur
gengist fyrir henni. I Danmörku var reynslan búin að leiða það
í ljós fyrir löngu, að alþýðuháskólarnir voru eitt hið öflugasta
meðal til að styrkja og glæða þjóðræknistilfinninguna hjá alþýð-
unni. Eins og flestum mun kunnugt er svo ástatt hjá Finnum,
að þeir verða að berjast af alefli gegn yfirgangi Rússa, til að
varðveita þjóðerni sitt. I þessum tilgangi hafa stúdentar gengist
fyrir stofnun alþýðuháskóla til og frá um landið. En þeir eiga í
vök að verjast með þessa skóla, og það sannar máske betur en
nokkuð annað, hve mikla þýðingu þeir hafa fyrir þjóðlífið í heild
sinni, að stjórnin berst á móti þeim og reynir á allar lundir að
hnekkja þeim.
Pjóðverjar, Austurríkismenn, Frakkar og Englendingar eru á
síðari árum farnir að veita alþýðuháskólum Dana mikla eftirtekt,
og hafa ýmsir merkir menn úr þessum löndum ferðast til Dan-
merkur, til að kynna sér háskólastefnuna. Pessir menn hafa allir
verið á eitt sáttir um þýðingu og nytsemi háskólanna, en enn
sem komið er hefur ekki verið gerð nein tilraun til að koma þeim
á meðal þessara þjóða, svo menn viti til.
IV. LÍFIÐ Á ALPÝÐUHÁSKÓLUNUM.
Alþýðuháskólarnir í Danmörku liggja venjulega á fögrum og
friðsælum stað, stundum nokkuð afskekt, eins og þeir leiti einver-
unnar og vilji sem mest draga sig út úr glaumi og glaðværð lífs-
ins. I kringum sjálfan skólann liggja útihúsin og bústaðir kenn-
aranna, og í skjóli þeirra rísa svo aftur ýmsar aðrar byggingar, er
tilheyra handiðnamönnum og öðrum, sem að einhverju leyti eru
tengdir við skólann og hafa atvinnu af honum. Stundum sést
kirkjuturn gnæfa við himni inni í miðri þyrpingunni. Pegar maður
sér þessa húsaþyrpingu álengdar, dettur manni ósjálfrátt í hug
klaustrin á miðöldunum, en þegar nær dregur, verður svipurinn
allur annar. Pað þarf ekki langan tíma til að ganga úr skugga
um, að hér sitja engir kúrulegir munkar, því lífið og fjörið eins
og streymir á móti manni og söngur og háreysti kveður við úr
hverju skoti.
Fyrirkomulagið á alþýðuháskólunum er þannig, að 5 vetrar-
mánuðina — nóvember-marz — er haldinn skóli fyrir karlmenn,