Eimreiðin - 01.01.1902, Blaðsíða 62

Ö2
ingi og það er lafhægt.« Hann bendir síðan á byltingar þær,
sem urðu á öllum búnaðarhögum Dana á árutium 1870—80, og
sem stöfuðu af því, að kornið féll á fáum árum geysilega í verði,
sökum samkepni frá Ameríku og víðar að. fá reis öll bænda-
stéttin í Danmörku upp eins og einn maður, tók upp alveg nýja
stefnu í búnaði og fylgdi henni fram af aðdáanlegu kappi og dugn-
aði. Peir hættu að byggja alt sitt traust á kornræktinni, tóku upp
kvikfjárrækt í stórum stíl og settu félagsbú á stofn til smjör- og
ostagerðar. Petta snarræði bændastéttarinnar, þegar ekki var
annað fyrirsjáanlegt en gersamlegt hrun í efnalegu tilliti, bjargaði
ekki aðeins högum hennar við, heldur leiddi þjóðina inn á nýja
framfarabraut til enn meiri efnalegrar velgengni en áður, og flestir
munu vera á því, að þetta sé mestmegnis að þakka áhrifum al-
þýðuháskólanna. Pað má þannig óhikað segja, að alþýðuháskól-
arnir eiga að miklu leyti skilið heiðurinn fyrir að hafa gert Dani
að einni af ríkustu þjóðunum í Evrópu, þar sem þeir áður voru
ein af fátækustu þjóðunum.1
Mr. Thornton lýkur máli sínu með þessum orðum: »Meira
en helmingur allra nemenda á búnaðarskólunum, og það að jafn-
aði hinir efnilegustu meðal þeirra, hafa áður gengið á alþýðuhá-
skóla. Að danska smjörið er svo gott, kemur til af því, að það
er blandað skýrleik og vitsmunum. eins og sagt hefur verið um
litina hjá málaranum Opie. Englendingar eiga enn þá eftir að láta
sér skiljast, að öll sérmentun, hvort sem er hjá æðri eða lægri,
verður að byggjast á víðtækri og frjálslegri almennri fræðslu, til
þess að hún geti fyllilega náð tilgangi sínum.«
Ef ég svo að lokum ætti að einkenna alþýðuháskólastarfið í
'örfáum orðum, þá finst mér ekki vera hægt að gera það með öðru
betur en því, að vísa til heiðaræktunarinnar í Danmörku. Pað sem
Dalgas og aðstoðarmenn hans hafa unnið í verklegu tilliti, — að
breyta sandauðnum og gróðurlausum heiðadrögum í frjósamar
ekrur og fagra skógarlunda —, það sama hafa háskólarnir unnið
í andlegu tilliti, og væntir mig að flestir muni telja það hlutverk
fagurt og þýðingarmikið.
1 Mönnum hefur talist svo til, að eignahlutfallið hjá einstaklingunum meðal eftir-
taldra þjóða væri þannig: A Bretlandi 4446 kr.; í Danm. 4140 kr.; á Frakklandi
4032 kr.; á fýzkalandi 2800 kr. og á Rússlandi 990 kr.