Eimreiðin - 01.01.1902, Side 32

32
lagði á stað fótgangandi og var á tréskóm, og leizt Hafnarbúum
hann alt annað en snyrtimannlegur, er þeir sáu hann Kold hitti
fyrst Grúndtvíg að máli og greiddi hann götu hans eftir mætti og
lagði ríflegan skerf til skólans. Félag það, sem áður er nefnt, tók
vel undir erindi Kolds, og fyrir tilstyrk þess safnaðist nægilegt fé
til að kaupa húsið og koma því í lag. Dálítill landskiki fyrir utan
þorpið fylgdi með í kaupunum og réð Kold af að flytja húsið
þangað, svo hann gæti selt lóðina, sem húsið stóð á inni í þorpinu.
Hann hafði nú að öllu samtöldu I ioo dali úr að spila.
Pannig hafði Kold loks tekist að koma sér upp sjálfstæðum
skóla, og þóttist nú hafa himin höndum tekið. Skólahúsið var
fullgert í nóvember 1851 og Kold var búinn að ráða sér aðstoð-
arkennara. En nú var það eftir, sem alt var undir komið: að fá
lærisveina. Pað var aðeins einn búinn að gefa sig fram. Ekki
var hægt að kenna því um að skólagjaldið væri hátt; hann fór
ekki fram á að fá nema 6 rdl. á mánuði fyrir fæði. húsnæði og
kenslu. En menn voru ekki enn þá farnir að gera sér ljósa grein
fyrir þeim hugmyndum, sem lágu til grundvallar fyrir skólanum,
og voru hálfhræddir um, að peningunum væri kastað á glæ, þar
sem þeir ekki þegar í stað gáfu sýnilegan arð af sér, og námið
leiddi ekki til neinnar sérstakrar stöðu eða hlunninda. Pá rættist
óvænt úr fyrir Kold, þegar að því kom, að skólinn væri settur
um haustið, því þá gáfu sig fram 15 lærisveinar, og játar Kold
það sjálfur, að hann hafi aldrei verið eins glaður á æfi sinni. Sam-
hliða þessum skóla fyrir fullorðna setti hann á stofn barnaskóla,
sem var bygður á sömu grundvallarreglunni: frjálsri munnlegri
■fræðslu, en ekki utanaðnámi. Pessi barnaskóli varð síðar fyrir-
mynd barnaskóla með líku sniði um land alt, hinna svo nefndu
»frískóla«, og á sama hátt varð einnig alþýðuháskóli Kolds fyrir-
mynd þeirra alþýðuháskóla, sem síðar voru settir á stofn.
Að því er sjálfa skólabygginguna snerti, var að öllu leyti vel
og snyrtilega gengið frá kenslustofunni og eldhúsinu, en mjög til
sparað að öðru leyti. I herbergi Kolds sjálfs var mjög fátældegt
umhverfis, og var ekki annað inni en hefilbekkur hans og lítill
tréskemill. Ef gesti bar að garði, var þeim boðið ínn í skólastofuna,
því önnur stofa var ekki til. Áður en kenslan hófst á morgnana
var sunginn sálmur. Að því búnu skýrði Kold biblíusögur fyrir
yngri deildar lærisveinunum og rifjaði upp, það sem hann hafði
sagt þeim daginn áður. Á meðan veitti aðstoðarkennarinn eldri