Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1913, Síða 69

Eimreiðin - 01.05.1913, Síða 69
•43 verður ekki aðeins að dást að lægninni í framsetningunni, heldur stór- furðar mann líka á þeim þekkingarforða, sem bókin ber svo ljóst vitni um í þessum efnum. Hún er því ekki einungis skemtandi skáld- saga, heldur líka fræðandi kenslukver í menningarsögu 18. aldarinnar. Og það eru einmitt slíkar skáldsögur, sem erindi eiga til þjóðarinnar, og væri óskandi, að við eignuðumst viðlíka lýsingar frá sem Öéstum tímabilum sögu vorrar; því af þeim getur þjóðin lært meira, en af mörgum kenslubókum eða skólastundum. í’að er hinn skáldlegi bún- ingur, og að fræðslan verður óafvitandi, sem gerir það að verkum. En þá ríður líka á, að höf. sé nógu vandvirkur og leggi meiri á- herzlu á góðan frágang, en að hrúga upp hverri bókinni á fætur ann- arri. En á þetta virðist nokkuð skorta hjá Jóni Trausta. Hann hefur nú alt of hraðan á, og afleiðingin verður eðlilega talsverð hroðvirkni, sem þessi bók ber órækt vitni um, þrátt fyrir alla kostina. Mannlýs- ingarnar eru að sönnu ágætar, svo að persónurnar standa eins og mótaðar fyrir hugskotssjónum lesandans með öllum stnum lyndisein- kunnum (t. d. Ólafur ísleiksson, Valgerður í Skál (báðar meistaralegar) o. s. frv.), en sumar þeirra eru þó næsta óviðfeldnar og dýrslegar, eins og t. d. Guðfinna í Holti, sem er svo ógeðsleg og óeðlileg, að slíkt óféti á sér tæplega nokkurn stað. Sjálfum söguhetjunum, eða aðalpersónum sögunnar, er og talsvert áfátt, og hafa miður tekist en aðrar. Mætti þar ýmislegt til nefna, ef fara ætti út í einstök atriði, sem hér er þó ekki rúm til. 1 meira lagi vanhugsuð virðist þessi lýsing: »Skepnurnar veinuðu af ofboði og kvölum. En það var ekki lengi. Eftir svipstundu stóð hólminn í björtu báli. í’egar þann loga lægði, var hólminn horfinn með öllu, en hvítar beinagrindur af 80 kindum lágu ofan á rauðri hraunkvikunni* (bls. 199). Hvernig í ósköpunum er þetta hugsað? I’arna eru 80 sauðkindur, sem allar brenna upp á svipstundu í hraun- flóðinu, — en þó ekki nema ullin, skinnið og holdið, því allar beina- grindurnar synda með tölu alveg óbrunnar ofan á hraunflóðinu, og eru meira að segja hvítar, hafa ekki einu sinni sviðnað eða döknað við brunann. Öðruvísi hafði hann »Logi« það hjá Utgarðaloka, er hann átti í kappátinu við Loka; þvl svo segist Snorra frá, áð hann hafi »etit slátr alt ok beinin með ok svá trogit«. Eitthvað kemur það manni ókunnuglega fyrir, að Þórarinn ís- leiksson skuli (bls. 328—-329) vera að þéra Guðfinnu gömlu, og þau hvort annað. Skyldi það hafa verið alment meðal sveitafólks í Skafta- fellssýslu (eða yfirleitt á íslandi) i lok 18. aldar? Því eigum vér bágt með að trúa. í>ó að til mætti tína mörg fleiri hroðvirknisdæmi, skulum vér láta þetta nægja að því er efnið snertir. En málið hefði líka mátt vera betur fágað. Þannig eru önnur eins orðtæki og nsperra inni« (bls. 82). i'gera háb og narr að e-m« (90) »undirmáilsmaður« (152), -tihann krassar .(213), t>í hasti<i (244, 324), »annah slagiði (261) = annað veifið, o. s. frv. fremur dönskublendingur en hrein fslenzka. Málvillur eru þar og í orðaskipun (t. d. bls. 6: »undur báru fyrir« f. undur bar fyrir) og eins í stafsetningu (t. d. bls. 20: »lífsegja«, þrautsegja), en aftur bls. 224: »þrautseygja« — f. lífseigja, þrautseigja), og af

x

Eimreiðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.