Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Page 76

76
H. Lundborg
an hæfilegra takmarka, þá er mönnum er orðið ljóst, að
ofvöxtur verksmiðjuiönaðarins nú á tímum hefur í för
með sjer miklu hættilegri afleiðingar en verslunareinokun
gamla tímans hnerkantilsystemii), sem var hallmælt svo
mjög á sínum tíma. Pað verður hlutverk menningarþjóð-
anna að koma í fjelsgi hæfilegu skipulagi á málefni þessi;
það verður enginn hægðarleikur.
En hvað sem því líður, þá er náttúran harðut kenn-
ari, og hún neyðir oss eigingjarnar og fáfróðar mann-
skepnur fyr eða síðar til hlýðni. Pað væri gott fyrir oss,
ef vjer reyndumst námfúsari, ekki svo skammsýnir og
eigi svo þrjóskir.
Ritgjörð þessi kom út í sænsku læknatíðindunum (nr. 52
1920) um síðustu áramót. Höfundurinn hefur líka gefið hana
út á þýsku í einu riti sínu um þjóðflokkaheilbrigði (sRassen-
biologische Ubersichten und Perspektiven, Jena 1921), og
prófessor Edvard Lehmann hefur þýtt hana á dönsku. Þótt
höfundurinn beini hinum alvarlegu aðvörunarorðum sínum sjer-
staklega að löndum sínum, eins og ritgjörðin ber vitni um, af
því verksmiðjuiðnaður vex óðum í Svíþjóð, eiga þó orð hans
erindi til annara þjóða. Kenningar hans eru algildar, og eiga
því við verksmiðjuiðnað í öðrum löndum. Ritgjörð þessi hefur
mikla þýðingu fyrir íslendinga, af þvt að nú eru ýmsir teknir að
hugsa um að koma á fót miklum verksmiðjum á íslandi, og
það enda miklu stærri en landið sjálft hefur nokkra þörf á. Sem
betur fer eru bændur fjölmennasta stjettin á íslandi, en það
hefur verið gert oflítið til að efla hana og auka, sjerstaklega
hefði landsstjórnin og alþingi átt að gera eitthvað að gagni
til þess að hjálpa ungum mönnum til að fá jarðnæði. Nú á
síðustu árum dregur margt menn úr sveitunum, og er líklegt
að það geti orðið fleira, þá er stundir líða; er gotr að gjalda
varhuga við því 1 tíma.
Dr. Herman Lundborg hefur ritað margar góðar rit-
gjörðir um erfðir og heilbrigði þjóða og þjóðflokka. Hann
hefur ritað líffræðislega sögurannsókn um eina sænska bónda-
ætt í 200 ár. í hinu skrautlega riti um sænsku þjóðina
(»The swedish nation in word and picture«), sem Svíar eru