Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Side 151

Skuldir íslands
I5i
Ef markmiðið er að gjöra ísland gjaldþrota, má sannarlega segja,
að ntí miði drjtígum áfram.
Arstekjur landsins voru 1912 og 1913 að meðaltali 2,569 þtísundir
kr., og 1914 voru þær að eins 2,334,309 kr. samkvæmt landsreikningum,
en að meðaltali 1914 og 1915 voru árstekjurnar 2,872,000 kr. Ars-
vextir og afborganir af skuldum hins íslenska ríkissjóðs
eru því þegar orðnar nokkru meiri en árstekjur landsins
voru fyrir 1915.
Eitthvað hið tiifinnanlegasta við lán þetta er það, að ríkissjóður skuli
eigi fá nema rtímlega 6/n hluta þess (420,000 pd. sterling), og að þeir
menn, sem ntí eru unglingar og börn og eiga enga sök á því að fjárhag
landsins hefur verið stjórnað illa, verða að endurgjalda mikið aí því.
]?að vantar eigi, að reynt hafi verið að aðvara suma landsmálamenn
vora, landsstjórnina og alþingi, bæði í Ársriti þessu og annarsstaðar. Af-
leiðingarnar eftir allar miklar styrjaldir eru fjárþröng og vandræði, fátækt
og neyð; svo var það eftir styrjaldir Napóleons og Luðvígs 14. og
margar aðrar styrjaldir. fetta er í raun rjettri svo ljóst, að hverium
manni með heilbrigðri skynsemi ætti að vera það augljóst, og að aldrei
ríður meira á varfærni og sparsemi í fjármálum en einmitt á slíkum tím-
um. En þó kvað Sigurður Eggerz, þá f jármálaráðherra, 18. febr. í fyrra á
alþingi fjárhag landsins vera góðan (sjá ræðu hans í Lögrjettu 20. febr.
1920, líka í Morgunblaðinu 19. febr.) og barðist ásamt Bjarna Jónssyni
frá Vogi fyrir stofnun dýrra og óþarfra embætta. Svona lítið skildi hann
í fjárhagsástandinu á íslandi og hvað gerðist í heiminum. Hann var þá
að hrósa sjer af því, að 5,361,617 kr, hefðu verið greiddar árið er leið
af verslun landsins, og að tveir »nýir tekjuliðir, sem ekki voru áætl-
aðir«(!), stimpilgjaldið og tunnutollurinn, sem þá var dembt á menn,
hefðu orðið yfir 2,100,000 kr. Hann skildi auðsjáanlega ekkert í því,
hvaða áhrif það hafði á verðlagið á íslandi, að fimm miljónir kr. voru
lagðar á verslunina, og að landsmenn voru ntí sognir rjett eins og á
dögum hörmangaranna.
Pað er margt athugavert við ræðu þessa, en hjer er eigi rtím til
margra athugasemda. Hin eina framför í ræðunni er stí, að ntí taldi
fjármálaráðherrann saman eignir og skuldir landsins frá sama ári, eins og
jeg hafði sagt honum í Lögrjettu að gera ætti, en andstætt því, sem
hann gerði 1919.
?ótt ísltínd sje stórt land, er það þó eigi ríkara en svo, að það
mundi þegar vera komið á höfuðið, ef það ætti þrjá fjármálamenn sem
Bjarna frá Vogi og aðra þrjá sem Sigurð Eggerz. Landið er ntí eigi
voldugra ríki en það, að það getur eigi borið 6 stórmenni eins og þá. En
þótt þeir sjeu einungis tveir, mun þeim þó takast að gera landið gjald-
þrota, ef kjósendur lofa þeim að halda áfram og vilja borga brtísann. —
Ríkissjóður hefur orðið að tryggja hið fyrsta enska lán sitt með toll-