Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1982, Qupperneq 22

dælir verið álitnir „hálfgerðir pokar“ enda staðreynd að skól-
ann sóttu þeir ekki fyrr en mörgum árum síðar.
Fyrstan búfræðing i Svarfaðardal ætla ég verið hafa Ar-
nesinginn Þorgils Þorgilsson, á Sökku, en hann kom þangað
árið 1888, eftir að hafa dvalið i Möðruvallaskóla, síðan á
Hólum og búfræðingur þaðan og kenndi þar eitt ár 1885-86.
Hann var alla tíð áhugamaður um ræktun og vissulega meðal
forystumanna Svarfdæla á því sviði.
Búnaðarfélag Svarfdœla.
Búnaðarfélag Svarfdæla var stofnað árið 1881, svo segir
gjörðabók hreppsnefndar Svarfaðardalshrepps, en í Aldar-
minningu Búnaðarfélags íslands telur Sigurður Sigurðsson
það stofnað 1885 og að fyrsta skýrsla þess um ræktunarat-
hafnir hafi borist á opinberan vettvang árið 1886. Starfsemi
búnaðarfélaganna var yfirleitt miðuð við jarðræktina, en
félagsskapur til eflingar búfjárrækt var seinna á ferðinni og þá
sem sérstakur félagsþáttur, að nokkru sem „eftirlitsfélög“ eða
kynbótafélög, í Svarfaðardal sem eftirlitsfélag laust eftir
aldamótin, en það er önnur saga.
A umræddu skeiði var bændum heitið verðlaunum eða
styrk til jarðabóta. Afrek þeirra voru talin í dagsverkum og
styrk úthlutað samkvæmt því, en flatarmál túnaslétta eða
ræktunarlands ekki skýrslufært þá. Hinsvegar var í hvert
dagsverk ætlað til afreka 10 ferfaðmar túnasléttun með
handverkfærum en 15 þegar plógur og herfi var notað, en
þetta segir: 40 eða 60 m2 eftir starfsaðferð.
Ekki hef ég heimildir um að til ræktunar í Svarfaðardal hafi
verið notuð önnur tæki en handverkfæri fyrir aldamót, en
vissa er fyrir því að Angantýr Arngrímsson notaði hestdreginn
plóg og herfi á fyrstu sumrum aldarinnar. Hann var búfræð-
ingur frá Hólum.
Þegar þess er minnst að handbær verkfæri til jarðræktar
voru pállinn og rekan — tréreka með járnvari á röð — var
ekki von að stórvirki yrðu unnin. Hvenær nýtískulegri hand-
verkfæri komu í Svarfaðardal — í þann tíma afskekkt
byggðarlag — fara engar sögur af, en eftir stofnun Ræktun-
24