Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1982, Page 99

Eg hcfir alldrei getat giört minna úr Islandi enn Irlandi, þvíat Island á marga þá hluti
heima hiá ser, þótt margir vilie draga þar á dulur um sinn, því til nidurdreps, er Irland
og fleiri lönd önnr vanta. Látum afkomendr vora, þegar nockurir tugir ára eru frálidnir,
bera vitni um þessar gátur; og skvlldi meining verda í þessu, þá lifa og vita þeir enn
þá, hversu med hefir verit farit eitt og annat, Náttúrunnar kostum ósambodit). Gras-teg-
und sú kallaz á Svensku Fárswingel eða Fárgrás (en hiá oss mætti heita Fær-
gras eda Saudgras4) hvat er géfr til kynna, hverri sképnu þessi tegund sé nytsam-
leguzt. Hún vex nálægt allstadar, hvar þurt er, og eins á fiöllum uppi, sem á holltum
og láglendi. Hún er jafnan lítil vexti, en svo kröptug fyri saudinn, at dæmi finnaz til,
at fé hefir dáit úr henni af eintómis fitu (Siá det Svensk. Acad. Handl. fyrir árit 1741,
S. 294. Dansk Oversættelse). At fé svo þrálega fer í fiöll upp, kémur án efa miög af
girnd til at nálgaz þesskonar fódr, og mun eigi miög ofhermt, þótt menn vildu segia,
at 4di hlutr grasa væri innifalinn í þessari ágætu tegund, hveriu at miklu leiti vallda
ræturnar, sem vaxa ár frá ári (Margar þiódir sá þessari gras-tegund með miklum ábata,
og hefir þat konúngl. Danska Landbúnadar-felag í því tilliti heitit verðlaunum fyrir dýrkun
hennar). Fyrir utan þessa tegund vex úti á Islandi 1) festuca rubra; 2) elatior; 3) fluitans
í hópatölu (Siá Dr. Königs Flora Islandica. I Egg. Ólafssonar Ferda-bók, 2. parti 4.
bls.); og 4) duriuscula. Festuca rubra43 vex í ófrióvsamri jörd, og er gott fódr fyrir fé,
en ber þó lægri hlut, enn sú at framan áminnzta tegund. Festuca elatior44 er einnig nytsam-
leg gras-tegund, en útheimtir þar hiá fríóvsama jörd, eigi nockurt töluvert úr at verda.
Festuca duriuscula40 er eigi mikit at leggia til gylldis, jafnvel þótt peníngr eti hana á
stundum. Vidvíkiandi festuca fluitans46, þá vex hún hellzt þar, sem leir er fólginn. Þótt
gæsum og svínum sé eigi at heilsa á Islandi nú um stundir, þá eta þau fegin tegund
þessa; og er þat af fræi hennar, sem Mannagrión eru möluð, bædi í Polen,
Preussen, og í Frankfurt vid Odur-fliótit, sem vídar. A Dönsku kallaz þessi
gras-tegund Mannagræs. Griónin eru hollr og ágætr matr, og því er eigi undarlegt,
þótt gæsir og svín þrífiz afjurtinni. I Láglandi og á Falstri vex ærit mikit af
grasi þessu, og safna menn fræi þess með sikti, er sídan þurkaz vid sól, og stampaz gríón
af (Siá Öeconm. Journ. fyrir Maíi-mánud 1758). Þat er og hægt at mala miöl, og baka
braud úr, afþessufræi.
§.18.
Framvegis vaxa ennþá úti á Islandi tvær tegundir af því grasi, er menn kalla Mel,
nefnilega Elymus arenarius47 og caninus48.1 því fyrsta Bindini af þess Konúnglega
43) Túnvingull.
44) Fcstuca pratcnsis, hávingull.
45) Líklcga cr átt við citthvcrt afbrigði af túnvingli.
46) Glyccria fluitans, flóðapuntur.
47) Mclur.
48) Agrpyron caninum, kjarrhvciti.
101