Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1948, Qupperneq 66

Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1948, Qupperneq 66
66 GUÐBRANDUR JÓNSSON starfsemin og bókamagnið svo mikið. að smákaupmenn í Róm notuðu bækur í umbúðir rétt eins og verða vill enn í dag. Meðan hin rómverska menning var að falla í rúst, fór kristnin að reisa nýja menn- ingu í tóftum hennar. Það mynduðust nýjar menningarmiðstöðvar við dómkirkjur og klaustur, því að þar var haldið uppi skólum og þar hófst ný höfundastarfsemi, en hvorttveggju fylgdi bókagerð, og samfara henni risu upp bókasöfn. Að efni til voru hin nýju rit auðvitað ærið frábrugðin hinum fornu ritum og beindust öll að helgum, kristnum fræðum. Bókagerðin beindist langmest að því að sjá fyrir nauðsynlegum helgisiðabókum, sem síðan seldust út til kirkna út í frá. Jafnframt voru þó samdar og ritaðar kennslubækur í latínu, heimspeki, guðfræði, rími og reikningslist, og innan um hinar síðrómversku heimspekilegu og helgu bókmenntir slæddust ýms klassísk rit, aðallega rómversk rit, helzt heimspekileg, sem talin voru geta samræmzt hinum nýja trúaisið, og urðu skorðurnar þar svo víðar á stundum, að ýms fornrit, sem ekki stóðu eins vel af sér við kristnina, voru látin fljóta með. Borgaralegar og kirkjulegar þarfir ollu því, að ritaðar voru lögbækur og samdar skýringar við lög, en almenn mannleg forvitni réð því, að fornrómversk sagnarit voru afskrifuð og að samin voru ný sagnarit og annálar. Þá varð og mannleg hneigð til lystisemda og skemmtana þess valdandi, að samin voru kvæði og skáldsögur. Þó að lítið hafi bjargazt yfir syndaflóðið af bókum gerðum í rómverskri forneskju, hafa hins vegar hinar nýju menningarstöðvar geymt sumt hvað í afskriftum sínum, og kirkjubókasöfnin hafa varðveitt oss þær, enda er meginið af hinum miklu handritasöfnum nú á dögum runnið frá klaustrum og biskupsstólum. Nú á dögum binda menn hugtakið bókasafn við fjölda sala, þétt skipaða stórum skápum með hillufjöld fulla af óteljandi bókum, sem standa upp á rönd, lausar og liðugar. Þetta er rétt snið bókasafna vorra daga. En miðaldabókasafnið og bókasafnið fram að siðabyltingu og langt fram yfir hana, var með allt öðrum svip. Var binda- tala þar mjög svo hæglega teljandi, og bækurnar lágu alla jafna á hliðinni, það er að segja á öðru spjaldimi ineð hitt upp. Sú breyting hafði sem sé orðið á gerð bókanna, að þær voru ekki lengur papyrusstrangar vafðir upp á kefli, heldur — fyrst framan af — papyrusblöð og — fyrst nokkuð jafnhliða, en skönnnu síðar eingöngu —- bók- fellsblöð lögð saman í svokallaða kvaterna eða kver — það sem nú er nefnt „legg“ —, er með kilinum voru fest á allsvörgulslega strengi, sem bundnir voru í spjöld. Þetta er í öllu verulegu bókin eins og við höfum hana enn, og eimir eftir af strengjunum, þar sem eru böndin á hinum svonefndu upphleyptu kjölum. Þá var það og til að rita á vaxspjöld, það er að segja vaxborin tréspjöld, sem síðan voru bundin inn með sama hætti og bókfellsblöðin. Enda þótt vaxspjöldin væru helzt ætluð til uppkasta eða skrifa, sem höfðu tímabundið gildi, hafa nokkrar slíkar bækur geymzt fram á þennan dag. Bækur hlutu eftir þessu að vera ákaflega dýrar eftir því, sem nú mundi kallað, því að skinnið var dýrt — t. d. kostaði „bota“ eða 36 skinn 1374 36 solidi, sem var of fjár3 —, og sjálf vinnubrögðin við skriftina hlutu og að vera dýr, því að þar var ekki um venjulega hlaupaskrift (cursivskrift) að ræða, heldur voru stafirnir frekar
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219
Qupperneq 220
Qupperneq 221
Qupperneq 222
Qupperneq 223
Qupperneq 224

x

Árbók Landsbókasafns Íslands

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Landsbókasafns Íslands
https://timarit.is/publication/279

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.