Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Side 134

130
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
horfa, og lagar þær í hendi sér eftir geðþótta (Sbr. Vsp. Nord., 118.-119. bls.).
Einhver merkustu frávikin eru fólgin í meðferð HV ó heyrn Heimdallar og auga
Óð ins (K 27). Æsir hafa ekki fyrr gerzt eiðrofar (K 26) en þessi tæki eru komin
á njósn undir hciðvgnuin helgum baðmi (K 27. Sbr. 3. atriði.). Ekki er annað að sjá
en Oðinn sé þar áhrifalaus áhorfandi. Hann fær að skyggnast fram í ókomna tíð -
svo langt sem augað eygir - og grætur. Þá er spurt í fyrsta skipti: „Vituð ér enn
eða hvat?“
7) Öðinn trúir ekki — eða vill ekki trúa - sínu eigin auga. Þess vegna fer hann
lil spákonu (K 28, 29) - og fær fulla vissu um örlög sín (Sbr. 1. og 4. atriði.).
Af K 1 má ráða (Sjá 128. bls.), að völvan flytji spá sína við hátíðlega athöfn
frammi fyrir stalla Óðins. Þegar hér er komið sögu (K 28, 29), verða þáttaskil.
Eftir þetta (K 30-60) er völvan að rifja upp eða endursegja gamlan spádóm,
þann er Óðinn sj álfur fékk að heyra, þá es enn aldni kom Yggjungr ása ok í augu leit
(K 28). Var því sjálfsögð kurteisi gagnvart Valjgðr og eðlileg skýring að taka fram
í upphafi máls, að „menn vildu“ (K 1). Og nú er ekkert undan dregið (Sbr. hins
vegar jorn spjgll fira, K 1.). Völvan spáir ósigri hins góða og ragnarökum.
Huggun Óðins er sú ein, að bróðir hans og tveir synir halda tign sinni (K 58, 59)
og merkilegasta sköpunarverk ása, maðurinn, skipar virðulegan sess (K 60) i hinum
nýja heimi. Þess ber þó að gæta, að mannkynið er ekki til komið af frjálsum vilja
goðanna, heldur er það fyrirbæri, sem örlögin knúðu æsi til þess að blása lífi í.
8) Ek sá Baldri . . . ftrlgg folgin (K 31). Hgðr nam skjóta, . . . , en Frigg of grét
í Fensglum (K 32). — Hvergi kemur betur í ljós ofurvald örlaganna og vanmáttur
ása gagnvart því.
9) Síðustu vísur hinnar eiginlegu spár (K 55-60) eru tengdar upphafi kvæðisins
(K 3-8) af dæmafárri snilld. Þegar lýst hefur verið upprisu jarðar (K 55), er stikl-
að aftur í tímann í þremur hnitmiðuðum stökkum. Fyrst er minnzt á þann óvininn,
sem lengst stóð og varð hinum síðasta ás að bana: máttkan moldþinur (K 56. Sbr.
K 52.), síðan á grát Óðins eftir eiðrofin: g fimbultýs (K 56. Sbr. K 27.), loks hafnað
á Iðavelli, þar sem hinar gullnu töflur finnast aftur, þærs í árdaga áttar hgfðu (K
56-57. Sbr. K 7-8.). Þessar stiklur má lesa áfram á þennan veg: sakleysi (K 7
—8) — sekt (K 27) - hegning (K 52). — Með K 58 hefst svo ný sköpunarsaga. Þeir
Höður og Baldur snúa heim og prýða festinguna nýjum himintunglum (K 58. Sbr.
K 5-6.). Þá munu ósánir akrar vaxa (K 58. Sbr. K 4.). En Hænir viðar til hörga og
liofa (K 59. Sbr. K 7.). í sameiningu byggja þeir frændur víðan vindheim (K 59. Sbr.
K 4.). Lengst fram sér völvan, að mönnunum, kórónu lífsins (Sbr. K 17-18.), eru
fengin dýrleg heimkynni (K 60).
Þessi lengsl eru fólgin í ótrúlega fáum orðum, en eru þó svo traust, að óhjætt
mun að reiða sig á hvern einstakan lið. Að mínum dómi eru orðin hlaut við kjósa
(K 59) svo rammlega tengd orðunum hgrg ok hof hgtimbruðu (K 7) og við þau
skorðuð, að telja megi örugga bendingu um blót ása eftir ragnarök (Sbr. 2.
atriði.).