Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Blaðsíða 184
180
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
3) K 30, 9-10.
Nú eru talðar
Ngnnur Herjans.
4) K 37, fólgið.
„516 risu“.
Sameiginleg með þessum dæmum er sögnin að telja nema hinu síðasta, sem á hinn
hóginn verður aðeins lesið með talningu. Þettta lít ég á sem bendingu um að gefa
einnig valkyrjunum (K 30) sérstakan gaum (Sbr. orðið rétt með sögninni að telja,
þar sem hún kemur fyrir í fyrsta sinn: rétt oj talða, K 12.). Sá, sem tekið hefur eftir
flokkun vísuorða K í 480 -j- 36 vísuorð (Sjá upphaf þessa kafla.), kemst varla hjá
því að tengja valkyrjurnar sex hinum 480 vísuorðum, sem jafngilda sextíu vísum
jafnlöngum. Að líkindum eru valkyrjurnar hugsaðar sem eins konar útverðir kvæð-
ísins, sem gæta skyldu 80 vísuorða hver. Frammörk verndarkaflanna væru þá þessi:
1) 1. vo. K 1 (Skuld),
2) 1. vo. K 11 (Skggul),
3) 11. vo. K 20 (Gunnr),
4) 10. vo. K 30 (Hildr),
5) 4. vo. K 40 (Ggndul),
6) 5. vo. K 50 (Geirskggul).
Ath. og sbr.: K 1 og 11 (Skuld helt skildi, en Skggul gnnur), K 20, 30, 40 og 50
(Gunnr, Hildr, Ggndul ok Geirskggul). *
Ef mér skjátlast ekki, felur tölvísi og táknmál Völuspár í sér margháttaðan fróðleik,
sem nú hefur verið reynt að leiða í ljós. En jafnframt miðar HV með öllu saman að
einu marki. Hann er að helga kvæði sitt þeim máttarvöldum, sem hann trúði á. Hann
helgar einstakar vísur dvergum og tugi vísna valkyrjum, en nornir ráða stefjum, sem
jafnframt eru helguð kynngikrafti rúnastafrófsins. Þetta eru ráð skáldsins til þess að
magna kvæðið og bæn um varðveizlu þess. Verður ekki annað sagt en rgð gll ok
regin hafi reynzt vini sínum vel.
Að jötnum undanskildum, sem voru höfuðóvinir goða og rnanna, er tignarstigi
þeirra vætta, sem koma við sögu í Völuspá, þessi: 1) dvergar - að meðtöldum álfum,
2) valkyrjur, 3) goð og 4) nornir. Hvers vegna er Völuspá ekki helguð goðum eins
og dvergum, valkyrjum og nornum auk dulmátlar rúnastafrófsins? Vegna þess, að
Nöfn valkyrjanna eru auðskilin: Skuld (Sbr. dauðaskuld.), SkQgul (sú, sem ber liátt), Gunnr
(orrusta), Ilildr (orrusta), Ggndul (Sbr.: Vitti hón ganda, K 22.) og Geirskggul (með gnæfandl
spjót). Nöfnin munu ekki vera valin af handahófi fremur en önnur orð í Völuspá. Úr þeim má lesa —
í sambandi við atburðarás kvæðisins: Dauðaskuldir (Skuld) eru innheimtar af hörku (Skggul) í
orrustum (Gunnr, Hildr), ])ar sem beitt er göldrum (Ggndul) og vopnum (Geirskggul). Um galdr-
ana eða töfrana sbr. a) Fleygði Óðinn ok í jolk of skaut (K 24), b) vígspg (K 24).