Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Blaðsíða 154

150
ENDURSKOÐUNVÖLUSPÁR
svá at eitrit skyldi drjúpa ór orminum í andlit honum4' (Sn.-E.). Ekki fer það á
neinn hátt í bág við það hlutverk, sem E fær Skaða: að snúa bgnd ór þgrmum (H
30). Þvert á móti sannast á því hið fornkveðna: „Frændur eru frændum verstir“,
en Skaði og Loki voru bæði af jötnakyni. I annan stað hæfði verkið betur tröllkonu
en helgum rögnum. Kenningin víg Vála heyrir þá til undantekningum í tvennum
skilningi: í henni er fólginn orðaleikur, enda þótt hún standi í Eddukvæði, og E
fegrar hlut ása með því að hlífa þeim við óríflegum athöfnum. Sbr.: „Þá tóku æsir
þarma hans [Narfa Lokasonar] ok bundu Loka með yfir þá iii eggsteina“ (Sn.-E.).
Samt er hér ekki um mótsögn að ræða, því að Skaði var kona Njarðar - og bæði
í hópi ása. Sbr. a) Hgft vgru heldr harðggr (H 30), b) „ok urðu þau bgnd at járni“
(Sn.-E.).
Þar, sem E bætir við — meira eða minna — frá eigin brjósti (H 37, 11.—12. vo.; 39,
5.-8. vo.; 47, öll vísan; 52, 5.-6. vo.; 57, allur vísuhelmingurinn), eru jafnan römm
tengsl milli viðbótanna og frumkvæðisins, málfarsleg, efnisleg eða hvort tveggja.
Sama er að segja um H 30, þar sem E yrkir upp fyrri helming K 34:
1) Augljós tengsl eru á milli fyrsta fjórðungs H 30 og fyrsta þriðjungs K 59
(Sbr. H 55.).
2) Kenningin víg Vála (H 30), þ. e. fall Haðar, er raunar - að efni - kjarninn úr
K 33. Hún er eins konar bergmál vísu, sem E þekkti, en sleppti.
3) Athyglisvert er, að hvera lundr (K 34) er eina kenningin í K, sem í er fólginn
orðaleikur. Sbr.
A lwera lundr (K 34): hrís (eldiviður) = hrís (vöndur, lími);
B 1) Vála víg (H 30): skaði (ástvinamissir) =■ Skaði (tröllkona),
2) Surtar sefi (H 39): Eldur (jötunn) = eldur (logi).
A er frábrugðið B að því leyti, að beggja vegna við jafnaðarmerkið í A er sama
fyrirbærið, þótt nota megi það í tvennum tilgangi.
4) Samstaða orðanna víg og bgnd í 2. vísuorði H 30 minnir á samstöðu orðanna
angan og týr í K 50 (Sjá 146. bls.). Orðið vígband (Lex. poet.) þekkist þó hvergi
nema í nokkrum orðabókum.
5) Fleygur H 30 er að líkindum sniðinn með hliðsjón af fleyg K 34, þótt efnið
sé ólíkt.
3. cg 5. atriði gætu bent til þess, að E hafi skilið meira af K 34 en ég hef haldið
fram. En þar sem Loka er hvorki íþyngt né neinu af honum létt með breytingum E,
verður ekki séð, að E liefði haft ástæðu til svo stórfelldra breytinga sem raun ber
vitni, hefði hann skilið K 34 til fulls.
Þó að bótin sjálf, sem E setti í staðinn fyrir fyrri helming K 34, sé góðra gjalda
verð, hattar mjög fyrir á mótum. Sbr.
annars vegar K 34: Haft, áþekkjan Loka, sá hón liggja „þjáðan“.
.... Þar sitr Sigyn „dgpr“ of ver sínum.
Þá kná „Skaði“ snúa bgnd ór þgrmum.
.... Þar silr Sigyn ,,dgpr“ of ver sínum.
hins vegar H 30: