Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Qupperneq 141

137
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
Oðins sonr mun mœta ormi at dauða Víðars niðja vargs (H 47, 5-8).
Víðars niðja vargr.
Víðarr: sonur Oðins, sá er drap Fenrisúlf (K 51),
niðjar (Sbr. sama orð í K 6.) Víðars, þ. e. faðir hans (Sbr. hgfuðniðjar Randvés,
Rdr. 3.): Óðinn,
vargr (Sbr. sama orð í K 37 og ulf í K 52.) Óðins, þ. e. óvinur hans eða bági
Tveggja (St. 25): Fenrisúlfur.
Efni: Þór mun mæta Miðgarðsormi eftir dauða Fenrisúlfs. M. ö. o.: Þó að Fenris-
úlfur hafi verið að velli lagður, er Miðgarðsormi enn að mæta.
Efni þriðja fjórðungs H 47 (5-6) er fengið úr 3. og 4. vísuorði K 52, en skipt er
um orð - nema Oðins son - á kostnað Þórs. Að líkindum hefur þó orðið ulfr (K 52,
4) ráðið nokkru um hina róttæku orðalagsbreytingu. Að minnsta kosti hefur það
orðið liart úti í síðari tíma útgáfum Völuspár. Eigi að síður mun það vera uppruna-
legt í K. Með þessu eina orði lýsir HV hugarástandi völunnar - og gildi atburð-
anna - betur en aðrir fengju gert í löngu máli. Annars vegar eru örlög Sigfgður
(K 50, 51) grópuð í vitund völunnar, svo að hún losnar ekki við ulf af tungu sér.
Hins vegar dirfist hún ekki að nefna „máttkan moldþinur“ beinlínis (Sbr. liann,
K 52, 5; enn fremur sœ og þoll, K 20.) — fyrr en hann er dauður (Sbr. naðri, K 52,
11.). Vlfr merkir iðulega - eins og vargr - óvin. I þessu dæmi gat enginn misskiln-
ingur komið til greina: Aðeins einn „úlfur“ stóð uppi.
I síðasta fjórðungi H 47 (7-8) leynist að vísu nokkur minning um hefnd Óðins
(K 51).
Þrátt fyrir ágæti H 47 gat E ekki varizt þeim kæk sínum að reka orð í orð: orms
(4. vo.) — ormi (6. vo.). Sbr. 131. bls.
Breyting síðari þriðjunga K 52 (5-12) er gerð í samræmi við H 47, svo sem
vænta mátti. Síðasti þriðjungur K 52 (9-12) er færður upp (H 48, 1—4), svo að
kné fylgi kviði (Sbr. H 47.). Meginafreki hins sterka áss (K 52, 5-6) er komið
fyrir í andlagslausri aukasetningu (H 48, 7-8) og henni hnýtt aftan í kaflann um
síðustu afdrif manna (K 52, 7-8; H 48, 5-6). En við þessi endaskipti verða þau
missmíði á H 48, að atburðum er lýst í síðari vísuhelmingnum (5-8), sem gerast
á undan falli Þórs (1^1).
ÝKJUR - HÁVAÐI - STREITA
I K 43 er skyggnzt inn í mannheima rétt fyrir ragnarök og ástandinu lýst. Það
er ófagurt: 1) siðleysi: bræðravíg og sifjaspell, 2) hörmungar: hallæri, sem neyðir
jafnvel heiðvirðar konur til vændis, 3) styrjaldir, 4) harðindi, svo að úlfar vaða
um hyggðir, og 5) grimmd.
„Einn veldr Óðinn qIIu bglvi, því at með sifjungum sakrúnar bar“ (Hhund. II,
34). „Atta ek jgfrum, en aldri sættak“, eru hans eigin orð, enda lá mikið við: „Óð-
inn á jarla, þá es í val falla“ (Hárh. 24). Afleiðingin var algert siðleysi í mann-