Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Blaðsíða 142
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
138
heimi. Jafnvel náttúruöflin hallast á sveif með Oðni, áðr verglcl steypisk. En einmitt
í því efni þykir E ekki nóg að gert. Við vindgld bætir hann jarðskjálftum eða skriðu-
föllum: Fljúgandi gífrgrundir gjalla (H 37). Annars vantaði sízt þann þátt náttúru-
hamfara í Völuspá: Skelfr Yggdrasils askr standandi (K 44 - H 39), og grjótbjgrg
gnata (K 49 - H 44). En E þykja víst myndirnar daufar. Hann sendir gífrgrundir,
þ. e. a. s. heil fjöll, í háa loft, þar sem risabjörg rekast á með miklum gný og tvístr-
ast um allar jarðir líkt og hein Hrungnis forðum eða sprengjur nútímans.
Vissulega má túlka orð E á hófsamari hátt, en aðeins með því að draga úr eigin-
legri merkingu kenningarinnar gífrgrundir og hugsa sér í stað fjalla jarðlög í fjalls-
hlíðum eða - allra helzt - grjótbjgrg þau, sem nefnd eru í K 49 (H 44). En viðbót
E mun einmitt vera gerð með hliðsjón af orðunum (K 49)
Grjótbjgrg gnata,
en gífr rata.
Til þess bendir bæði efni og einstök orð (H 37):
-grundir gjalla
Gífr- fljúgandi.
Orðið gífr (K 49) veldur því að sínu leyti, að grjótbjgrg (K 49) verða að kenn-
ingunni „gí/r-grundir“ (H 37. Sbr. stöðu orðanna í vo.), en „lönd trölla“ eru
fyrst og fremst fjalllendi, fjöll, sé miðað við óspillt skáldskaparmál, t. d. fjallskenn-
inguna gilja grund í jötunskenningunni gilja grundar gramr (Hausll. 18. Sbr. fjall-
Gautr, Húsdr. 6.). Samt gæti E átt við skriður með gífurlegum björgum - og gerir
það sennilega - a) vegna fyrirmyndarinnar og b) í skjóli jötnakenninga eins og
bjarga gœtir (Haustl. 17), grjótgld (Refr 3, 1) og flugstalla goð (Þdr. 1).
I stað sagnorðsins gnata (K 49) koma orðin gjalla fljúgandi (H 37. Sbr. stöðu
gnata og gjalla í vo.). Athyglisvert er, að HV leggur áherzlu á árekstur steinanna
(gnata), en E á hávaðann (gjalla). Hreyfinguna, sem fólgin er í gnata, felur E í
lýsingarhætti nútíðar af sögninni að fljúga (fljúgandi), sem á jafnvel við grjót,
hvort sem það þeytist um loftið eða veltist niður fjallshlíð með flughraða.
Niðurstaðan af þessum samanburði er sú, að í kenningunni gífrgrundir (H 37)
sé fólgin óheilbrigð slreita milli eiginlegrar merkingar kenningarinnar annars vegar
og þeirrar merkingar hins vegar, sem orðasambandið krefst í heild. Sbr.
a) Fljúgandi „fjöll“ gjalla.
b) Fljúgandi „grjólbjörg“ gjalla.
ÁREITNI
Eins og aðrar farandvölur, sem nokkurar voru horði, liefur Gullveig-Heiðr (K 21,
22 - H 26, 27) farið „með gllu liði sínu“ (Sjá Sejd Strömbacks, 118.-119. bls.),
þegar hún freistaði ása. Má nærri gela, að „raddlið" hennar hefur verið mikil og