Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Blaðsíða 164
160
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
Breytingar eru mestar á K 11 og 12 (H 11 og 12), einfaldari á K 13 (H 13) og
minnstar á K 15 (H 15). I aðra röndina virðist hér hafa verið að verki maður,
sem hugðist umturna öllu, en hjaðnaði móður, þegar á leið. Meðan hugurinn er
mestur (Sjá 156. bls.), má gerla þekkja handbragðið af breytingum E á K 52 (Sjá
136. bls.).
I fyrri grein minni um Völuspá (97.-98. bls.) reyndi ég að gera nokkra grein
fyrir dvergatölum K og hinu merkilega kerfi, sem þau virðast mynda ásamt kvæðinu
í heild. Þessu kerfi kollvarpar E gersamlega með því að fjölga dverganöfnum (úr 61
upp í 68), en fækka vísum kvæðisins (úr 61 niður í 58), enn fremur með sumum
þeim nafnabreytingum, sem taldar eru hér á undan (158. bls., 1. dæmi B og C). Þann-
ig gerir hann að engu merg þessa máls, sem segir, - reyndar undir rós, - fyrir um
hlutverk mannsins í veröldinni. E mun ekki hafa vitað, hvað undir bjó.
AÐRAR MÁLBREYTINGAR
DOÐI
HV er ekki aðeins skáld í orðum, heldur og línum og litum. Hann sér alla hluti i
myndum (Sbr. Vsp. Nord., 24. bls.). Að þessu leyti hefur E verið ólíkur HV, ef
marka má meðferð E á 8. vísuorði K 3. HV leitaði, skimaði í allar áttir: Gap vas
ginnunga, en gras hvergi (K 3). E þurfti ekki að skyggnast. Hann vissi: Gap vas
ginnunga, en gras ekki (H 3). HV sér, um leið og hann hugsar. Hugsun hans er
lifandi eins og gróður á sumardegi, hugsun E köld, þurr og litlaus. - Ef til vill kem-
ur þessi mismunur HV og E fram í K 35 og afstöðu E til þeirrar vísu. HV sýnir
vondum mönnum björg og lífsins gæði (5.-12. vo.), en hinn „blindi“ sá ekkert og
felldi vísuna brott.
A gengusk . . . rnpl gll meginlig, es á meðal fóru (K 26). 1 aukasetningunni - sem
og aðalsetningunni - felst hreyfing, sem stöðvast við breytingu E: vgru (H 22).
Svipuð stöðnun á sér stað, þar sem E sleppir sögninni ro í 8. vísuorði H 37 (Sbr.
K 43.). Þá dofnar eigi lítið yfir glgðum gýgjar hirði, Eggþé (K 40), þ. e. þeim,
er „þéar eggjar“, berst af hörku, þegar hann er kallaður Egðir (H 32), en þannig
hljóðar yngri mynd af nafni hans (Sbr. Sigþér > Sigðir, Lex. poet.). Loks mætti
halda því fram, að E dragi verulega úr Surtarloga. Geisar eimi við aldrnara (K 53),
þ. e. eldur við eld, en allir vita, að þá er átt við marga elda. Eimi ok aldrnari (H 49)
verður hins vegar s. s. eldur og eldur eða - í mæltu máli - eldar á stangli. Sennilega
gengur E það eitt til að bæta hrynjandi K 53 — og tekst það.