Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Blaðsíða 216

212
GUÐSPJALLABÓK ÓLAFS HJALTASONAR
þýtt sálminn. Þess ber að gæta, að tónlagið, sem hann var sunginn undir, er recitativt
og útheimtir engar sérstakar kveðskaparreglur. A þetta einnig við fleiri sálma, sem
þykja aðfinnsluverðir.
Sálmurinn er þýddur eftir sálmi Lúters: Wir glauben all an einen Gott. Hins vegar
hefur það komið í ljós, að Lúter kunni að hafa stuðzt við eldri þýðingu þýzka frá
byrjun 15. aldar. Tónlagið í Grallaranum er afar svipað því, sem finnst í handriti
einu mjög merku frá byrjun 15. aldar, þýzku:
d agae fegfedcd
Að þessu loknu segir textinn: „Og þar epter predickun af pinunne chrisli | so sem
hun er einfalldliga vt logd J af Doctor Joanne pomerano. Og lyckti sidan embættid
so sem vane er.“
Þessi útlegging Bugenhagens er líklega hin sama, sem prentuð er aftan við Guð-
spjallabókina 1617.
Allur þessi kafli um fösludaginn langa finnst ekki í Altarisbókinni dönsku 1556.
Mikilsverðasta upplýsingin eru samt helgisiðir kvöldmáltíðarinnar á skírdag. Þar
kemur fram beint samband við Altarisbókina.
Fyrsta kollekta er hin sama í Guðspjallabókinni og í Altarisbókinni. Ilún er tekin
úr Kinder-Predig Veit Dielrichs, bænin eftir 2. predikun á pálmasunnudag.
„Ein aminning fyrer Alltarinu“ er sama sem „En Formaning faar Alteret“. En hún
er að stcfni til frá hinni dönsku synodus 1540.
Næst kemur faðir vor, bæði í Altarisbókinni og Guðspjallabókinni. Er það annað
elzta lítúrgískt faðir vor, er ég þekki á íslenzku. Við athugun kemur í Ijós, að það
muni liklega þýtt eða lagfærl úr dönsku. Skal það sett upp til samanburðar við texta
Altarisbókarinnar 1556 og AM 624, 4to, sbr. 626, 4to (sem reyndar er haldið fram,
að sé norskt að uppruna).
Guðspjallabók:
FAder vor þu sem ertt aa himnum. helgizt þitt nafnn. til kome þitt riki. verdi þinn. vilie so
aa jordu sem a himne. Gef oss j dag uortt dagligt braud. og fyrer gef oss uorar skullder suo sem
vier fyrer gcfum uorum skulldu nautum. Og eigi leid þu oss j freistne helldr frelsa oss fra jllu
Amen.
Altarisbók:
Fader vor du som est i Himmelen | Helligt vorde dit Naffn tillkomme dit Rige | vorde din vilie
her paa Jordn som hand er i Himmelen | giff oss i dag vort daglige Brpd oc forlad oss vor skyld
som wi forlade vore skyldener | leed oss icke vdi fristélse | Men frels oss fra ont. Amen.
AM 624, 4to:
Heyrdu faðir vor er í himenríki ert. Helgizt nefn þitt. Til komi riki þitt. Verdi vili þinn á
himne sem á jörðo. Gef oss í dag brauð vort dagligt. Gef þú oss upp skuldir vorar, sem vjer gefum
upp skuldonautum vorum. Leið oss eigi í freistni. Leys )>ú oss frá öllu illu.
Því næst koma innsetningarorðin. Þau virðast einnig lagfærð eftir dönskunni:
Guðpjallabók:
Wor herra Jesus christus aa þeirre natt sem hann for radin vard |