Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Qupperneq 158

154
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
alla vega“ (Skí. 11). Vorðurinn þarf að sjá vel í allar áttir, en nálægur skógur á ein-
hvern veginn, jafnvel eitt einstakt tré fast að baki, felur sýn. Þess vegna fjarlægir E
viðinn, en ekki alveg, heldur ýtir honum frá verðinum: Fagrrauðr liani gól yfir, þ. e.
fyrir handan, í galgviði (H 32).
Ef einhver skyldi spyrja ungt fólk, greint, en óspillt af lærdómi, hver sé sá viðr
(skógur eða skógarþykkni), sem verði á vegi gagls eða gagla (gæsarunga eða fugla
yfirleitt) í lofti, getur hann reitt sig á, hvert svarið verður: ský. Þetta hef ég margreynt
og efast ekki um, að svarið er rétt: Hani jötna gól yfir Eggþé „í skýjum uppi“. Svo
hátt stóð Fjalar. - E mun hvorki hafa spurt sjálfan sig né aðra þessarar spurningar.
Ella hefði hann ekki breytt gaghíSi (K 40) í galgviði (H 32). Sennilega hefur E haft
í huga frumstæðustu gerð gálga, sem sögur fara af: hæfilega trjágrein. Sjá Fritzner:
galgi, og sbr.: a) „sem hann ríðr um skóginn, hneigir ein eik sína lim; ok snarast
at honum um halsinn svá, at þegar í stað hengir hón hann í lopt upp“ (úr Maríu sögu),
og b) „hann gerir sér virgul með hrísi ok hengir sik upp við limar á einu tré“ (úr
sömu sögu. Sjá Fritzner: lim, f., 1.). Samkvæmt þessu gæti galgviði (Sbr. hráviði, smá-
viði, ungviði.) verið eins konar kenning á greinum eða limi. „Dúfa sitr oft í limum“
(úr Hómilíubók. Sjá Fritzner: í 5.), og eins virðist haninn hafa gert „fyrir handan“
(H 32).
,,MEGINDÓMAR“
Kenningin } fimbultýs (K 56) er rædd í grein minni „Völuspá Konungsbókar“
(118. bls.), en vegna tengsla K 56 við K 27 er fjallað um „megindóma“ E (H 52)
hér að framan í kaflanum um beinar efnisbreytingar (132. bls.).
„ÞAR EFTIR“
Sennilega hefur E ekki þekkt orðið eftir (K 57) í hinni sjaldgæfu merkingu aftur
(hliðstæða í Eiríksmálum, 3. v.) og því tekið saman: þar eftir, sem þýða mundi ná-
kvæmlega s. s. þá (H 53). í staðinn fyrir eftir setur E œsir, en þeir muriu finna . . .
(H 53).
MISHEPPNUÐ MANNGERÐ
í „Dvergaþætti“ Völuspár Konungsbókar (K 9-16) segir frá sköpun dverga og
hlutverki þeirra. í Völuspá Hauksbókar (H 9-16) er sagan gerbreytt. Fyrir tilurð
dverga er þar engin grein gerð. Hins vegar er dvergum fengið það hlutverk að skapa
dróttir (H 9), sem einnig eru kallaðar rekkar (H 12), þ. e. a. s. menn. Undirrót
þessarar hugmyndar mun vera fólgin í K 14. Eins og áður getur (142. bls.), er fyrri
helmingur þeirrar vísu fleygur milli K 13 og síðara helmings K 14, því að þeir í 5.
vísuorði K 14 er laus einkunn, sem á við alla dvergana í K 13. A þessum tengslum
mun E ekki hafa áttað sig, heldur leitað innan K 14 orðs, sem einkunnin gæti átt
við. Þegar það kom ekki í leitirnar, sveigði hann einkunnina þeir að Ijóna kindum (3.