Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Blaðsíða 180

176
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
Geyr Garmr mjgk
fyr Gnipahelli.
Festr mun slitna,
- en freki rinna, -
— fjglð veit hón frœða,
fram sé ek lengra
of ragna rpk, —
rgmm sigtíva.
Flestir munu á einu máli um það, að „aldir alda“ eða secula seculorum hafi verið
lengri tími í hugum manna en öll fortíðin, og um lengd nútíðar verður ekki deilt, sé
miðað við fortíð og alla framtíð. Þessu lýsir HV á táknrænan hátt með vísuorða-
fjölda í stefjunum þrem:
I. Fyrsta stef = fortíð: 4 vísuorð.
II. Annað stef = nútíð: 1 vísuorð.
III. Þriðja stef = framtíð: 8 vísuorð.
Fortíðin er löng, en framtíðin „helmingi“ lengri. Nútíðin er aðeins eitt augnablik.
Sífelld endurtekning frumstefjanna (Sjá 169.-170. bls.) minnir á eilíft starf norn-
anna. Sbr. 36 vísuorð endurtekinna stefja og 36 hljóð setningarinnar, sem nornaheitin
standa í.
Hugsuður á borð við HV gerir ekkert út í bláinn. Mun því rélt að gera ráð fyrir,
að eitthvað búi einnig undir röð stefjanna í K. Á það var bent sérstaklega (170. bls.),
að fyrsta stefi lyki, áður en annað byrjaði, en annað og þriðja stef fléttuðust saman.
Sé nú gildi stefjanna haft í huga og samband þeirra við nornirnar, má telja víst,
hvað það er, sem skáldið hugsar: a) Urður réð því, sem orðið er og eigi verður
breytt. Þess vegna lýkur fyrsta stefi, tákni fortíðar, áður en annað byrjar. b) Það,
sem koma skal, er undir því komið, sem nú er verðandi, þ. e. a. s. gerðir hvers og
eins hafa bein áhrif á alla framvindu. Þess vegna fléttast saman annað og þriðja
stef, nútíð og framtíð. Að vísu mætti segja, að liðnir atburðir hlytu að hafa áhrif
á líðandi stund, hafi „verðandi“ áhrif á „skuld“, og því ættu fyrsta og annað stef að
fléttast eins og annað og þriðja. En því er til að svara, að verið er að gera hreint fyrir
dyrum: Héðan af viti menn sannleikann og gæti sín. - Þannig gengur HV í ber-
högg við trúna á óhagganleg örlög. En það gat han'n því aðeins gert, að hann tak-
markaði völd hinnar fyrstu — og lengst af einu — nornar. Þess vegna dreifði hann of-
urvaldi Urðar á hendur þriggja örlagadísa, sem vinna sjálfstætt þrátt fyrir náin
tengsl og samvinnu. Um leið fær vilji lifenda, jafnt manna sem ása, aukið frelsi,
en verður líka ábyrgur. Þetta er kjarninn í þeirri byltingu, sem skáldið hugðist
gera á heiðnum dómi - í Ijósi kristinnar trúar. Fyrir HV hafa Urður, Verðandi og
Skuld verið heilög þrenning.
Þegar öllu er á botninn hvolft, reynast stef Völuspár einstakt meistaraverk að formi
jafnt sem efni. Auk eiginlegrar merkingar orðanna — í beinum tengslum við atburða-