Réttur - 01.01.1968, Page 45

PAX AMERICANA
LÍFTRYGGING
FYRIR BANDARÍSKAN KAPÍTALISMA
Fæstir þeirra sem um alþjóðamál hugsa,
draga í efa að utanríkisstefna Bandaríkjanna
sé heimsvaldasinnuð, þ.e. miði að því að varð-
veita og styrkja stöðu Bandaríkjanna sem of-
urveldis heima og heiman.
Aftur á móti greinir menn á um hvaða á-
stæður — efnahagslegar, pólitískar eða hern-
aðarlegar — ráði mesm um þá utanríkis-
stefnu sem Bandaríkin hafa fylgt frá lokum
síðari heimsstyrjaldar og kristallast í árásar-
styrjöld þeirra gegn víetnömsku þjóðinni.
Margir bandarískir sagnfræðingar og hag-
fræðingar hafa ritað um þessi mál á undan-
förnum árum. Eru rit þeirra, ásamt fleirum,
tilfærð á öðrum stað í þessu hefti.
Af þeim má m.a. draga eftirtaldar niður-
stöður:
• Greinileg samsvörun er milli „varnar-
mála'-stefnu Bandaríkjanna og efnahags-
muna kapítalismans þar í landi.
• Bandaríkin verða æ háðari öðrum lönd-
um um hráefnaöflun og sölumarkaði fyrir
framleiðslu sína.
• Viðleitni Bandaríkjanna til að færa út
markaði sína hefur jafnan verið tengd beit-
ingu hernaðarofbeldis — eða hótun um
það.
9 Barátta þeirra fyrir frjálsu svigrúmi einka-
auðmagnsins jafngildir því sem hugmynda-
fræðingarnir kalla varnir hins „frjálsa
heims."
Fyrir þessum niðurstöðum verður gerð
nánari grein hér á eftir.
Margir frjálshyggjumenn,. jafnvel vinstri-
sinnaðir, í Bandaríkunum halda því fram að
grundvöllur bandarískrar utanríkisstefnu sé
ekki efnahagsimperíalismi, heldur mótist hún
fyrst og fremst af pólitískum og siðferðileg-
um stefnumiðum (barátta fyrir lýðræði og
einstaklingsfrelsi og öryggishagsmunum
(nauðsyn þess að verjast útþenslustefnu
kommúnísku stórveldanna, Sovétríkjanna og
Kína). Þeir benda á að efnahagsmunir geti
ekki verið primus motor utanríkisstefnunnar
af þeirri einföldu ástæðu að utanríkisverzlun
45