Réttur - 01.04.1972, Blaðsíða 45

ÁRNI BJÖRNSSON:
GUNNAR
OG KJARTAN
OG
KYNSLÓÐABILIÐ
Þrátt fyrir allt er eitthvað í þessari bók,
sem lætur manni ekki standa á sama.
Það er vissulega nýbreytni að lesa alvar-
lega skáldsögu eftir mann um þrímgt, þol-
anlega skrifaða í „hefðbundnum" anda, þ.e.
lausa við meðvitað framúrfargan. I annan
stað er það viðkunnanlegt, að í þessum ann-
ars venjulega söguhelmingi, sem höfundurinn
sér þó væntanlega ekki enn fyrir endann á,
þá gerast atburðir ekki alltaf á hefðbundinn
hátt. Til að mynda reynist Gunnar ekki
hommi enn a. m. k. Kjartan reynir ekki
einu sinni að fara upp í rúm hjá hinni brjósta-
miklu sysmr Gunnars, þótt hann langi til þess
í fyrsm og hafi reynt þvílíkt við öllu bros-
legri aðstæður. Síðan sígur honum larður.
bn það sjást hvergi nein rök fyrir því, hvers-
vegna Kjartani daprast þessi líffærastarfsemi
fyrir neðan þind, þegar á líður. Manni gæti
einna helzt dottið í hug, að það ætti að vera
af hugsjónalegum ástæðum. Trúi því hver
sem vill.
Þá fer víst nýbreytnin líka að verða upp
talin, því ýmis önnur lítt rökvís hegðun
Kjartans er ekkert nýstárleg hjá misvitrum
persónusköpurum, svosem eins og öll þrá-
skákin um myndina góðu. Það mun einnig
vera ofurvenjulegt fyrirbæri hjá slíkum að
þykja ekki vænt um eina einusm sögupersónu
sína, sömuleiðis að ekki skuli votta fyrir skop-
sýn, hvað sem það nú annars er. E.t.v. er
þetta þó allt meðvitað og úthugsað tilfinn-
ingaleysi, sem m.a. birtist þá að yfirlögðu
ráði í marflömm stíl bókarinnar. Heilög ein-
feldni og auðmýkt hjartans virðast höfundi
ærið framandi ellegar lítt að skapi.
En þá erum við farin að nálgast þá spurn-
ingu, í hvaða átt andúð góðs fólks ætti
eiginlega að beinast. Kemur náunginn manni
yfirleitt nokkuð við? Jákvætt svar við því
kann að teljast heldur smáborgaraleg af-
staða, -—- en er mikil staðreynd. Og það er
vegna hins illa rætta og undarlega setta upp-
hafs á bók Vésteins Lúðvíkssonar, Gunnar
og Kjartan, bls. 5—11, sem mér verða þessi
fáu orð af fingrum. Ella hefði hún verið
látin afskiptalaus.
Höfundur ætlar greinilega að beina geiri
sínum að djúprættri spillingu yfirstéttarinnar
og gerir það og á vonandi eftir að gera það
enn betur. En það má vart á milli sjá, hvort
honum er meira í nöp við þessa ríkjandi
stéttarófreskju í þjóðfélaginu eða tímabundna
menningaryfirstétt í Menntaskólanum, sem
alltaf hefur orðið til og mun vonandi verða
til.
Því er líkast sem honum sé mikið í mun að
prumpa þar úr sér einhverjum langþjakandi
óþægindum, sem eru ofurnáttúrlegur þátmr
í mannsins misjafna eðli. Þessi árás á menn-
ingarsnobb sumra krakka í efri bekkjum
93