Réttur - 01.04.1974, Blaðsíða 18

knúið fram mikið af slíkum endurbótum, allt frá
lögskipan hvíldartíma á togurum til 40 stunda
vinnuviku, allt frá róttækri löggjöf um húsbyggingar
verkamönnum til handa og til allfullkominna al-
mannatrygginga.
Allar slikar umbætur eru sigrar hugsjóna og
stefnumarka verklýðshreyfingarinnar á dýrslegum
meginreglum kapitalismans, sem fengu að birtast
í allri sinni „dýrð“ í Englandi í upphafi 19. aldar
og enn í dag í „þriðja heiminum". Verkalýðurinn
má því ekki láta innlima sig andlega eða pólitískt
i kerfi auðvaldsskipulagsins, þó honum takist með
fórnfrekri baráttu sinni að skera af þvi vissa van-
kanta eða skapa sér um ske ð nokkra velgengni,
jafnvel útrýma að mestu atvinnuleysi. Eitt sinn varð
verkamaðurinn að berjast gegn því að láta „baslið
smækka sig“ — og honum tókst það. Nu þarf hann
að verjast því að láta velgengnina smækka sig,
láta bílinn sinn, ibúðina og sjónvarpið gera sig
að einangruðum, samheldni firrtum einstæðing,
sem gleymir heildinni, samtökunum pólitisku og
faglegu, sem fengið hafa honum þessi gæði í hend-
ur. Og framar öllu þarf hann að varast að láta
slíka stundarvelgengni gera sig að „feitum þjóni“,
sem slökt hefur frelsiseldinn, sem bjó honum i
brjósti sem „börðum þræl".
Verkalýðurinn hefur orðið vald innan auðvalds-
skipulagsins í krafti samheldni sinnar, skilnings
síns á þjóðfélaginu og þróun þess, uppreisnarafls
síns, og ef hann gleymir þessu, glatar þessum
eiginleikum sínum, verður hann aftur sundurlaus
hópur einstaklinga, sem borgarastéttin getur leikið
með og leik ð á, m.a. með tilbúnum „þörfum", með
„hefðartáknum" („statussymbolum"), með „brauði
og leikjum", svo notuð séu gamalkunn orð. Og
verkalýðurinn þarf ekki aðeins að varðveita þessa
eiginleika sina i fullum mæli gagnvart borgarastétt-
inni innan auðvaldssk'pulagsins. Þegar hann fyrir
sósíalistíska reisn stéttarinnar hefur eitt sinn öðlast
þá, verður honum alltaf að vera Ijóst hve dýrmætir
þeir eru: Samheldni hins lifandi félagsskapar hans
— það er valdið; þekkingin, tökin á marxisman-
um sem vísindum verkalýðsins, — það er þroskinn,
undirstaða forustuhæfileika hans; — og höfð-
ingjadirfskan, uppreisnareðlið, meðvitundin um
manngildi sitt, er lét hann rétta úr bognu bak-
inu og bjóða máttarvöldum himins og jarðar byrg-
inn, — það er tryggingin fyrir þvi að hann bogni
aldrei aftur, heldur varðveiti ætíð vissuna um vald
-og yf.rburði hins vinnandi manns, hvort sem er
gagnvart yfirstétt hins borgaralega þjóðfélags eða
eftir valdatöku verkalýðsins gagnvart eigin embætt-
ismönnum. Það verður sá verkalýður að muna, er
völdin tekur af auðmannastétt og tekur að byggja
upp þjóðfélag sitt og sósialismans að það er ekki
minni vandi að gæta fengins valds en afla þess,
gæta þess út á við og inn á við.
En því má alþýðan aldrei gleyma að hver umbót,
sem flokkur hennar kreistir fram úr krepptum hnefa
auðvaldsins, verður af henni tek n, strax og hið
sama auðvald þorir og getur eða kreppa sjálfs
auðvaldssk'pulagsins knýr það til árása. Þvi þarf
alþýðan ætíð að vera jafnt reiðubúin til varnar
sem til sóknar, svo sem íslensk verklýðshreyfing
fékk á að kenna 1947 til 1971 sérstaklega.
3.
Hlutverk verklýðsflokks á efnahagssviðinu er
það, sem öll launastéttin eðlilega á auðveldast
með að skilja, fyrst og fremst baráttuna fyrir bættu
kaupi. En það þarf verkalýðurinn að gera sér Ijóst
að ef slík barátta er háð einvörðungu sem kaup-
hækkunarbarátta, — eingöngu „fagleg", — þá er
hún unnin fyrir gig: Burgeisastéttin hefur þá ýmsar
aðferðir til að eyðileggja ávexti hennar, t.d. verð-
bólgu, kaupránslög o. fl. Pólitíska baráttan verður
að vera samhliða, ef árangur á að nást. Allt þvarg
um að verklýðssamtök geti verið „ópólitisk" er
blekking ein, annaðhvort eru þau í stefnu sinni
borgaraleg eða sósíalistísk, en hinsvegar eiga þau
ekki að gefa neinum flokki lagalega einokun —
eins og kratar gerðu við Alþýðusamband ð 1930
—42, — slíkt spillir samheldni stéttarinnar.
Samhliða kaupgjaldsbaráttunni er það hinsvegar
hið eðlilega hlutverk sósíalistísks verklýðsflokks
að afnema eða hindra atvinnuleysi, — eigi aðeins
af þvi hver hagsbót full atvinna er verkalýð, held-
ur og af hinni ástæðunni: að full atvinna kippir
grundvellinum undan einræði atvinnurekenda í
efnahagslifinu, ef verkalýðurinn hefur það góða
forustu að hann kunni að notfæra sér slíkar að-
stæður út í æsar. Það gerði íslenskur verkalýður
undir forustu Sósíalistaflokksins 1942 og sýndi þar
með í reynd hve dýrmæt marxistisk skilgrein ng og
þekking á auðvaldsskipulaginu er verkalýðnum.
Með þeirri lífskjarabyltingu var í svipinn grund-
vellinum kippt undan faglegu og pólitisku kúgun-
arvaldi atvinnurekenda á launasviðinu, siðan lagð-
ur grundvöllur að fullkomnara atvinnulifi, tæknilega
.90