Réttur - 01.04.1974, Blaðsíða 22

kommúnistaleiðtoginn Gramsci kallaði það, — er
forsenda fyrir valdatöku flokksins og alþýðunnar.
Verkalýðurinn verður raunverulega að vera orðinn,
— i krafti góðrar forustu flokks síns, — hin leið-
andi stétt þjóðarinnar sökum pólitísks og efnahags-
legs valds síns og menningarlegra yfirburða, vera
búinn að skapa sér órofa samheldni í ósigrandi
stéttarsamtökum sínum, hafa öðlast það stolt, sem
sterk v tund um vald sitt og hlutverk veitir honum,
— og þá er hann búinn undir byltinguna, þá valda-
töku, sem í krafti meirihluta hans og bandamanna
hans á Alþingi og fylgis hans hjá meirihluta þjóðar-
innar, forustu hans i flestum fjöldasamtökum lands-
ins, gerir honum mögulegt, að hefja framkvæmd
sósíalsmans.
Það verður þannig fyrir endanlega valdatöku
verkalýðsins nokkurskonar tvíveldi í þjóðfélaginu,
jafnvægi hvað vald snertir milli launastétta annarc-
vegar og burgeisastéttar hinsvegar, — þótt svo hin
síðarnefnda í krafti e gnarvalds síns á atvinnu-
tækjum og drottnunar i ríkisvaldinu sé enn yfir-
stéttln. Hið raunverulega vald er hinsvegar verka-
lýðsstéttarinnar, launafólksins, hvenær sem alþýðan
hefur pólitiskan þroska til að beita því, Hér kem-
ur ekki síst tll hve ríkisvald yfirstéttar er veikara á
islandi en annarsstaðar, af því það hefur aldrei
„öðlast" þá „fullkomnun" kúgunarvaldsins sem
yfirstéttarher eða vopnuð lögregla til beitingar i
verkföllum er. Allt þetta gerir hina endanlegu, frið-
oamlegu, þingræðislegu valdatöku alþýðu á Is-
land; svo miklu auðveldari en í öðrum löndum,
ekki síst eftir langt og giftusamlegt forræði henn-
or í þjóðfélaginu.
Stéttabarátta verkalýðsins hefur löngum öðrum
þræði verið barátta um að draga úr valdi eða
hindra valdaukningu burgeisastéttar nnar og efla
sitt eigið. Islenskri alþýðu tókst að hindra atvinnu-
rekendastéttina í því að koma sér upp stéttarher,
eins og hún reyndi 1923—25, og aftur 1933—34
undir nafn nu ríkislögregla, er skærist í vinnudeil-
ur. Og íslensk verklýðsstétt hefur með baráttu
sinni knúið fram hefð og lög, er banna verkfalls-
brot, efla þannig og styrkja vald verklýðssamtak-
anna i þjóðfélaginu. Hinsvegar hefur á það skort
þegar verklýðshreyfingin á ýmsum stöðum landsins
knúði fram myndun bæjar- eða félags-útgerða, er
„einkaframtak ð“ gafst upp, að tryggð væri virk
þátttaka verkalýðs á sjó og landi í slíkum fyrir-
tækjum. Og þau „rekstursráð" er eitt sinn voru
sett í ýmis fyrirtæki voru hégóminn einn. En bar-
áttan fyrir „lýðræði á vinnustöðvunum", sem nú
er hafin, getur orðið verkalýðnum vald, ef rétt er
á haldið.
En forsendur fyrir þvi að réttur, hefð eða að-
stæður, er verkalýðsstéttin knýr fram, nýtist alþýðu,
er pólitisk þekking verkalýðsins, er geri honum
kleift að neyta slikrar aðstöðu, og virk þátttaka
hans í valdinu. Það er lika forsenda þess að þjóð-
félag sósialismans verði verkalýðnum það, sem
vonir hans stóðu til og brautryðjendurna dreymdi
um.
III.
Valdataka verkalýðsins og völd hans áfram reyna
meir á þolrif flokksins, á trúmennsku hans, visku
og alla góða eiginleika, en allar árásir og ofsóknir
áður.
Hlutverk flokksins er þá að afmá smátt og smátt
kapítalismann með öllum hans fylgjum, að vinna,
eftir marga sigra yfir kapitalistum, endanlega sig-
urinn yfir sjálfum kapítalismanum.
Og hversvegna þarf þá að afnema kapitalism-
ann, þrátt fyrir það að verkalýðurinn hefur með
baráttu sinni fyrir umbótum gert auðvaldsþjóðfé-
lagið að svonefndu „velferðar"- eða „neyslu"-
þjóðfélagi?
Til þess að tryggja það allt, er áunnist hefur
þsrf að afnema auðvaldssk'.uplagið sjálft, því með-
en það stendur er alltaf hægt að kippa grundvell-
inum undan öllu sem áunnist hefur: með kreppu
eða villtri verðbólgu, með fasisma eða með hern-
aðarihlutun. Alþýða manna er aldrei örugg með
ávinninga sína og umbætur, meðan kapítalisminn
sjálfur ríkir i landinu, meðan innlent og erlent
auðvald hefur undirtökin í atvinnulífinu sjálfu og
allur hugsunarháttur og gildismat mótast af lítil-
sigldri gróðahyggju.
Það þarf að skapa lýðræði í atvinnulífinu, í stað
þess einræðis að atvinnurekandi geti svift verka-
menn atvinnu, þegar honum þóknast. Slikt lýðræði
verður að byggjast á samstjórn og samábyrgð
verkamanna og starfsfólks alls á fyrirtækjunum,
sem sóu á einn eða annan máta sameign fólksins:
sveitarfélags, samvinnufélags, ríkis eða annara
opinberra aðila, — minnsta kosti hvað öll hin
stærri fyrirtæki snertir, enda sé reksturinn sam-
hæfður og skipulagður i samræmi við heildaráætl-
un þjóðfélagsins, er tryggi í senn fulla atvinnu og
sölu allrar framleiðslunnar.
94