Réttur - 01.04.1974, Blaðsíða 24

ington njóta stuðnings einvaldsríkjanna Frakklands
og Spánar i uppreisn sinni og frelsisstríði gegn
Englendingum. Og jafnvel Bjarni Benediktsson var
ósmeykur að treysta á aðstoð Sovétríkjanna í við-
skiptastríði við England 1953). En borgaralegir
þjóðfrelsissinnar eru nú ekki til sem fjöldafyrir-
brigði á íslandi. Því verða það sósíalistar, sem
hafa í senn forustu í þjóðfrelsisbaráttunni gegn er-
lendu auð- og her-valdi og fyrir sigri alþýðu og
sósíalisma heima fyrir.
Hið sósíalistíska valdakerfi í heiminum, — Sov-
étríkin, Kína, alþýðulýðveldin — er það eina, sem
sósíalistísk smáríki geta treyst á og verða að
treysta á í baráttunni við stórveldi imperíalismans,
— það sannaði Vietnam best.
Og það er hægt að treysta þeim. Og af hverju,
þrátt fyrir ágalla, sem eðlilega er mikið gert úr
af fjölmiðlum auðvaldsins?
Það er hægt að treysta þeim, vegna þess að
undirstaða þjóðfélaganna er sósíalistísk, þó mörgu
sé ábótavant í yfirbyggingunni. Fólk þeirra og for-
ingjar eru alin upp í marxisma og sósíalistískri
alþjóðahyggju. Arfleifð þeirra öll er þrungin hug-
sjón sósíalismans og fyrir sósialismann hafa þau
fært ægilegar fórnir og unnið framúrskarandi hetju-
verk. Hugmyndakerfi sósialismans er runnið þorra
þessara þjóða í merg og bein.
Og — það, sem er stærsta atriðið í þvi sem
hér er um að ræða:
Þótt sósíalismi þessara þjóða sé ófullkominn á
ýmsum sviðum, sem við vegna okkar arfleifðar
leggjum afarmikla áherslu á, en þær vegna þeirra
arfleifða og aðstæðna meta minna, — þá er hann
vald, ósigrandi vald — og vald er það eina, sem
auðmannastéttir heims virða, meta mikils og taka
fullt tillit til.
Ef það hefði verið fullkominn sósíalismi t.d. í
Sovétríkjunum, — með öllu því frelsi og lýðræði,
sem vér myndum óska, — en þau væru ekki það
mikla vald, sem þau eru, — þá væri ameríska
auðvaldið og Nato þess löngu búin að slá hann
niður með hernaðarinnrás, því fordæmi hans hefði
þá verið miklu hættulegra valdi auðmanna í öðr-
um löndum en nokkurt hervald Sovétrikjanna gæti
verið.
Vald sósíalistísku rikjanna er það, sem setur
hömlur á ella skefjalausan yfirgang imperíal st-
anna. I skjóli þess valds lifir Kúba. En hve tæpt
það er fyrir aiþýðustjórn að fá samt að þróast
i friði sýnir Chile.
Sósíalistisk alþýða íslands verður því að geta
horft raunsætt á þessi ríki sem hugsanlegan bak-
hjall í frelsisbaráttu s.nni, ef í nauðir ræki, þrátt
fyrir innbyrðis sundrung þeirra, þrátt fyrir misnotk-
un valds (málaferlin illu og innrásin i Tékkósló-
vakíu 1968), þrátt fyrir alla þá sorgleiki, sem sósí-
alism nn hefur orðið að þola á sigurbraut sinni
af sigurvegurunum sjálfum.
Sósíalistísk alþjóðahyggja er, — þrátt fyrir aila
þá misnotkun, sem hún hefur orðið fyrir í orði
og verki, — það afl, sem alþýða allra landa, Islands
lika, verður að treysta á, ef auðvaldsriki reyna
að brjóta hana á bak aftur með viðskiptastríði.
★
En sósialisminn er meira en vald verkalýðsins
i þjóðfélaginu og frelsi hans til að ráða efnahags-
legum örlögum sínum sjálfur. Það þjóðfélag, sem
útrýmt hefur fátækt, leyst öll „efnahagsmál",
tryggt hverri fjölskyldu sína öruggu ibúð og aðra
slika aðstöðu, getur — svo himinhátt sem það
stendur yfir fátækt og böli alþýðunnar i auðvalds-
skipulaginu, — verið andlega ömurlega fátækt,
ef ekki kemur 11 nýr „andlegur" kraftur: róttækt
endurmat allra þeirra gilda, sem stéttaþjóðfélagið
ól á.
Sú unga kynslóð, sem upp vex nú, mestmegnis
án áhyggju af forna fátæktarbaslinu, sýnir þegar
á sinn máta viðleitni til nýs gildismats m.a. hafa
„finheitin" öll, sem áður þóttu svo eftirsóknarverð,
orðið að víkja, — að vísu stundum fyrir tötrum,
sem auðvaldið einnig hefur lag á að græða á!
En almennt er uppre.sn gegn öllum borgaralegum
viðhorfum einkennið á æsku nútímans. Sósíalismi
Vesturlanda á bara eftir að sýna sig færan um
að marka þeirri uppreisn hinn rétta og breiða far-
veg.
Án þess að fara frekar út í þá sálma hér, þá er
hinsvegar greinilegt að nú ryður sér til rúms: nýtt
mat á umhverfinu, lika í sambandi við mengunina,
— ný afstaða til mannanna innbyrðis, firringin fer
að víkja fyrir mannlegri samúð, — nýtt mat á af-
stöðu karls og konu, fyrst og fremst um frelsi og
jafnrétti konunnar, m.a. þannig að hún sé ei frekar
eign hins aðilans en karlmaðurinn — og þannig
mætti lengi telja fyrirbrigði, sem í eðli sinu eru
uppreisn gegn gróðaviðmiðun kapítalismans, sem
gert hefur stórborgir jarðar að ófreskjum, stóriðj-
una á vissum sviðum að eiturbyrlun o. s. frv.
Allt þetta verða viðfangsefni i þeirri nýsköpun
96