Réttur - 01.04.1974, Blaðsíða 42

þá var Churchill að reyna að milda með yfir-
lýsingunni um að breski herinn yrði kyrr og
að hann hefði ekkert getað ráðið við íslensku
ríkisstjórninaf!) Churchill þekkir sína."
Verslun engilsaxnesku stórveldanna með
skiptimyntina Island var lokið. Eyjan hvíta
var afhent úr bresku yfirráðasvæði inn á
bandarískt í samræmi við breytt valdahlut-
föll. Eftir var aðeins að ummynda þjóðina í
bræðslupotti hnappasmiðsins,"' láta hana af-
klæðast persónuleika sínum, glata þjóðlegri
sjálfstæðistilfinningu og metnaði, jafnvel
snúa faðirvori frelsisbaráttunnar upp á sjálf-
an fjandann, er klófesti hana, — bræða hana
svo í áróðurspotti auðvaldsþjóna, að hún
færi að hugsa sjálf sem skiptimynt — m. ö.
o. ekkert: léti framleiða hugsanir fyrir sig
í hugsanaverksmiðju auðvaldsins — eða með
öðrum „andlegri" orðum: eftir var að brjóta
niður það, sem til var af reisn í íslenskum
borgaraflokkum og setja lágkúru undirgefn-
innar undir erlent vald í staðinn. íslensk þjóð
skyldi vanin á að una amerískum herstöðvum
í landi sínu næstu 99 á.r svo sem hinum
bresku nýlendum í Vesturheimi hafði verið
áskapað árinu áður.
Það gat þó þvælst fyrir að fulkomna þetta
verk. Lundúnablaðið „Times" reit þessa dag-
ana í ritstjórnargrein, man ég, að ef til vill
fengju Bandaríkin sig fullsödd á því að fást
við þessa íslendinga, þeir hefðu svo furðu-
legar hugmyndir um frelsi sitt og væru f jand-
anum þrjóskari.
☆ o ☆
Þá var eftir lokaþáttur „viðskiptanna"
heima á íslandi, — á Alþingi 9- júlí.
Sósíalistaflokkurinn stóð einn á móti hinu
nýja hernámi og Brynjólfur Bjarnason, sem
talaði fyrir hans hönd, benti m.a. á að það
væri ólöglegt þing og ólögleg ríkisstjórn, sem
gerði þennan samning, sem því væri líka
ólöglegur. (Umboð þingmanna var til fjögra
ára frá 20. júní 1937 og rann því út 20. júní
1941).
Formenn stærstu flokkanna, þeir Hermann
Jónasson og Olafur Thors, undirstrikuðu
báðir, að þessi samningur breytti engu um
hlutleysisstefnu íslands.
Það er rétt, ekki síst með tilliti til þess
hvernig Sjálfstæðisflokkurinn síðan hefur
þróast að vitna hér í kafla úr ræðu Olafs
Thors. Er hann hefur rætt um það að ríkis-
stjórnin hafi mótmælt hernámi Breta en nú
fallist á „hervernd" Bandaríkjanna, segir
hann orðrétt — og það dylst ekki athugulum
lesanda hvað að baki orðanna liggur: nauð-
ungin, sem beitt var —: (Leturbr. mínar).
„Eg viðnrkenni að hér er um veigamikinn
mun að rceða, en ég neita því að með þessu
hafi lsland hrotið í bág við yfirlýsta stefnu
sína um ævarandi hlutleysi."íu)
„Hv. alþm. spyrja hver nauður hafi rekið
ríkisstjórnina til þessara aðgerða?
Eg bið menn að gæta þess, að sú ríkis-
stjórn, sem þessa ákvörðun tók, var ríkisstjórn
hins hemtimda lslands." . . .
„Það liggur ótvírætt og Ijóst fyrir í þessu
máli: 1) að ríkisstjórn Stóra Bretlands lagði
hina ríkustu áherslu á það, að íslendingar
fullnægðu þeim skilyrðum, sem forseti
Bandaríkjanna setti fyrir því að taka að sér
hervarnir íslands;
2) að forseti Bandaríkjanna var eigi að-
eins reiðubúinn að taka að sér þessar varnir,
heldur og æskti hann þess eindregið, ef það
gat orðið með frjálsu samkomulagi við ís-
lendinga,
3) að Island var á áhrifasvæði þessara
tveggja heimsvelda, er ein geta tryggt Islandi
sölumarkað íslenskrar útflutningsvöru og út-
vegun lifsnauðsynja þjóðarinnar til fæðis,
klæðis og skæða, og sem nú vegna aðgerða
ríkisstjórnarinnar í þessu máli hafa skuld-
114