Morgunblaðið - 15.10.2006, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
AUKNING var í útgáfu atvinnuleyfa
á síðasta ári. Alls voru veitt 6.367
leyfi af öllum gerðum á árinu 2005
samanborið við 3.750 á árinu 2004, en
það var fjölgun frá árinu 2003 er
3.304 leyfi voru veitt. Kemur þetta
fram í ársskýrslu Vinnumálastofn-
unar.
Mest munaði um fjölgun nýrra
tímabundinna leyfa en í þeim flokki
þrefaldaðist útgáfa atvinnuleyfa árið
2005 frá 2004. Af tæplega 4.000 at-
vinnuleyfum voru um 1.600 atvinnu-
leyfi gefin út til stóriðjufram-
kvæmda eða um 40% allra nýrra
leyfa. Þetta þýðir fjórföldun frá
árinu áður en þá voru um 27% nýrra
atvinnuleyfa gefin út vegna stóriðju-
framkvæmda, eða um 375 ný at-
vinnuleyfi.
Pólverjar fjölmennastir
Þegar árinu er skipt í þrennt kem-
ur í ljós að helsta aukningin í útgáfu
tímabundinna atvinnuleyfa á sér
stað á seinni hluta ársins 2005, eða á
tímabilinu september til desember,
þar sem fjöldinn tvöfaldast miðað við
þrjá mánuði þar á undan.
Pólverjar eru eins og fyrri ár
stærsti hópurinn sem fékk tíma-
bundin atvinnuleyfi hér á landi 2005
með alls 44% veittra tímabundinna
leyfa. Tímabundin atvinnuleyfi fyrir
Pólverja voru 2.738 á því ári, þar af
2.147 ný leyfi. Er þetta mikil aukning
frá 2004 er gefin voru út 849 tíma-
bundin leyfi fyrir Pólverja og 663 ár-
ið 2003.
Fækkun varð á útgáfu óbundinna
leyfa til Pólverja á árinu 2005, eða
120 miðað við 257 árið 2004. Árið þar
á undan voru þau 129. Kínverjum
sem veitt voru ný tímabundin leyfi
fjölgaði mikið á milli á ára eða úr 275
í 589 árið 2004.
Á árinu 2005 var hagnaður á
rekstri Vinnumálastofnunar um 7,8
milljónir króna en var 17,7 milljónir
króna árið 2004.
Fjölgun tíma-
bundinna leyfa
GUÐRÚN Ög-
mundsdóttir al-
þingismaður
býður sig fram í
4.–5. sæti í próf-
kjöri Samfylk-
ingarinnar í
Reykjavík sem
fer fram 11. nóv-
ember nk.
Guðrún var
fyrst kjörin á
þing árið 1999 og síðan aftur 2003.
Á Alþingi hefur hún setið í félags-
málanefnd, heilbrigðisnefnd og
allsherjarnefnd.
Guðrún er félagsráðgjafi og fjöl-
miðlafræðingur að mennt og hefur
langa og víðtæka reynslu í atvinnu-
lífi, grasrótarstarfi og á hinum póli-
tíska vettvangi. Hún sat í borg-
arstjórn Reykjavíkur á árunum
1990–1998 og hefur gegnt fjöl-
breyttum trúnaðarstörfum í fé-
lagasamtökum.
Býður sig
fram í 4.–5.
sætið
Guðrún
Ögmundsdóttir
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
ÞÓRÓLFUR Sveinsson, formaður Lands-
sambands kúabænda, segir það ákveðin tíma-
mót fyrir íslenskan landbúnað að ákveðið skuli
hafa verið að breyta því kerfi tolla á búvörum
sem hafi verið við líði hér á landi í meira en 15
ár. Lækkun á matvælaverði sé að sjálfsögðu af
hinu góða en hins vegar hafi kúabændur vissu-
lega áhyggjur af þeirri óvissu sem sé fram-
undan. Það sé hins vegar vilji meðal mjólk-
urframleiðenda að auka enn frekar framleiðni í
greininni. Það sé hægt að gera með því að
stækka búin, flytja inn nýtt kúakyn sem skilar
meiri afurðum og sparar vinnu, lækka kostnað
við fóðuröflun og lækka verð á aðföngum eins
og kjarnfóðri.
Ríkisstjórnin kynnti í byrjun vikunnar að-
gerðir sem miða að því að lækka matarverð
hér á landi. Lækka á virðisaukaskatt á mat-
vælum, afnema vörugjöld á mörgum vörum og
lækka tolla á innfluttu kjöti um allt að 40%.
Ekki liggur fyrir hvernig þessi tollalækkun
verður útfærð í einstökum atriðum, en þær
eiga að ná einkum til kjúklinga, nautakjöts,
svínakjöts, lambakjöts.
Þá hefur verið ákveðið að heildsöluverð
mjólkuvara verði óbreytt næstu 12 mánuðina,
sem felur í sér raunlækkun á verði. Þó áfram
eigi sér stað hagræðing hjá mjólkuriðnaðinum
er ljóst að þessi verðstöðvun felur í sér tekju-
lækkun hjá bændum sé hliðsjón haft af því að
verðbólga er nú 7–8%.
Óljóst hver langtímaáhrifin verða
Þórólfur sagði að mjólkurframleiðsla væri
þannig atvinnugrein að bændur yrðu að hugsa
til langs tíma. Hann sagðist því hafa meiri
áhuga á að velta fyrir sér langtímaáhrifum að-
gerða stjórnvalda en skammtímaáhrifunum.
Aðgerðirnar hefðu þau áhrif að tekjur með-
alkúabús lækkuðu um ca. 300 þúsund á næsta
ári. „Þetta eru tekjur sem bændur vildu vissu-
lega að skiluðu sér í þeirra vasa, en þetta drep-
ur ekki greinina. Við höfum meiri áhyggjur af
þeirri óvissu sem er framundan. Við sjáum
nokkurn veginn hvernig staðan verður 2007,
en hvað fáum við fyrir afurðirnar eftir 3 – 5 ár
?“
Þórólfur sagði að núverandi kerfi tolla á
landbúnaðarvörum væri búið að vera óbreytt
síðan 1995. Það væri því stór ákvörðun að
lækka tolla á kjöti um allt að 40%. Bændur
hlytu að spyrja sig hvort von væri á frekari
tollalækkunum síðar og þá hvenær og hversu
mikið.
„Það liggur ekkert fyrir um hvernig staðan
verður eftir nokkur ár, en ríkisstjórnin er búin
að nefna sem viðmið að matvælaverð á Íslandi
verði svipað og í Danmörku eða á hinum Norð-
urlöndunum. Það er vísbending um að við get-
um átt von frekari þrýstingi á verðið. Varðandi
tollana almennt, þá teljum við þá tollvernd sem
við njótum vera fyllilega sambærilega við þá
vernd sem íslenskt verkafólk býr við þar sem
erlendu fólki sem kemur inn á íslenskan vinnu-
markað, er óheimilt að vinna á lægri töxtum en
hér gilda.“
Kemur líklega mest við fuglakjötið
Þórólfur sagði að ef litið væri á kjötvörurnar
þá væri það sín tilfinning að tollar yrðu lækk-
aðir niður undir sársaukamörk núna. Hann
sagðist ekki telja að þetta fæli í sér sérstakt
áfall fyrir framleiðendur lambakjöts eða
nautakjöts. Svínakjötsframleiðendur myndu
líklega finna meira fyrir þessu, en væntanlega
yrði tollalækkunun erfiðust fyrir þá sem fram-
leiða fuglakjöt.
Í yfirlýsingu sem Landsamband kúabænda
(LK) sendi frá sér eftir að ákvörðun rík-
isstjórnarinnar um lækkun matarverðs lá fyrir
segir að forsenda fyrir því að kúabændur geti
tekið þátt í sam-
ræmdum aðgerð-
um til lækkunar á
matarverði sé að
stjórnvöld gangi til
samninga við LK
um hvernig verði
hraðast unnið að
lækkun fram-
leiðslukostnaðar
mjólkur.
Þórólfur sagði
ljóst að framleiðslu
kostnaður mjólkur
á Íslandi væri hár,
enda Ísland dýrt
land. Fjármagns-
kostnaður ís-
lenskra bænda
væri t.d. mjög hár. „Fyrir áratug eða svo var
ljóst að ef mjólkurframleiðslan ætti að geta
þróast eðlilega þyrfti að eiga sér stað veruleg
fjárfesting í fjósum og öðrum búnaði tengdum
framleiðslunni. Kúabændur hafa unnið stór-
virki í þessu efni á síðustu árum og endurnýjað
eða byggt frá grunni fjölda fjósa með tilheyr-
andi vélbúnaði. Þetta hefur leitt til verulegrar
skuldasöfnunar en talið er að heildarskuldir
kúabænda séu nú um 25 milljarðar. Það er því
ljóst að fjölmörg kúabú eru þannig stödd eftir
mikla uppbyggingu að þau þola ekki tekju-
skerðingu og framtíð mjólkurframleiðslu á Ís-
landi er í verulegri hættu ef þessi bú hætta
starfsemi. Að meðaltali skulda kúabændur
tvöfalda til þrefalda veltu búanna.
Þórólfur sagði að kjarnfóðurverð væri enn-
fremur mjög hátt á Íslandi, eða nálægt tvöfalt
hærra en í Danmörku. Kostnaður við fóður-
öflun væri einnig hár, m.a. vegna þess að það
rigndi oft á sumrin á Íslandi og því þyrftu
bændur mikinn vélakost til að ná inn heyi á
skömmum tíma. Það væri því mikið fjármagn
bundið í vélum, en bændur þyrftu að reyna að
bæta nýtingu á þeim.
Þórólfur sagði að ennfremur væru kúabú í
Danmörku mun stærri en íslensku búin og
stærðarhagkvæmni því meiri. Meðalkúabú á
Íslandi framleiddi í kringum 160 þúsund lítra á
ári, en meðlabúið í Danmörku framleiddi um
840 þúsund lítra.
Reikna með stuðningi við nýtt kúakyn
„Þá er ljóst að það er hægt að ná fram veru-
legri framleiðniaukningu hér á landi með því
flytja inn nýtt kúakyn. Íslenskar kýr eru að
skila 55 – 60% af meðalnyt kúa í Svíþjóð eða
Danmörku. Það liggur einnig fyrir að vinnuafls
þörf er meiri við íslenska kynið en þau kyn
sem nágrannar okkar nota.“
Aðspurður sagðist Þórólfur ekki gera ráð
fyrir andstöðu meðal neytenda við þá leið að
flytja inn nýtt kúakyn. „Umræðan, sem hefur
verið geysilega mikil, snýst öll um verðið á vör-
unum og það virðist vera mjög sterk krafa í
samfélaginu um ódýrari búvörur. Íslenskir
stjórnmálamenn eru í framhaldi af því að grípa
til aðgerða sem eru einstæðar á heimsvísu.
Engin af hinum ríkari þjóðum heimsins er á
sömu leið og við Íslendingar að þessu leyti.
Hér á að skapa samfélag sem hefur mjög hátt
neyslustig þar sem fjölmargt í daglegu lífi
verður dýrt vegna smæðar þjóðarinnar, en
matvælaverð á lúta öðrum lögmálum. Við
bændur hljótum að draga þá ályktun að við
eigum að grípa til aðgerða til að ná niður vöru-
verði og það getum við ekki nema framleiða
með ódýrari hætti. Þeim úrræðum sem ég hef
hér nefnt munu vissulega fylgja miklar breyt-
ingar, en þeir sem eru að taka þá ákvörðun að
þrýsta niður búvöruverði til bænda, hljóta að
gera sér grein fyrir því að sú ákvörðun hefur
miklar afleiðingar. Búvörur verða því aðeins
framleiddar á Íslandi ef sú starfsemi skilar
launum sem bændur sætta sig við. Skilaboðin
til okkar eru að hér verði áfram á boðstólum
góðar en ódýrari mjólkurvörur. Það er vilji
kúabænda að takast á við þetta verkefni,“
sagði Þórólfur.
Formaður Landssambands kúabænda segir að lækkun tolla á búvörum feli í sér tímamót fyrir bændur
Erfitt að búa við
mikla óvissu um
rekstrarskilyrðin
Hægt er að koma á móts við kröfu neytenda
um ódýrari mjólkurvörur með nýju kúakyni
Í HNOTSKURN
»Heildsöluverð mjólkurvara verðuróbreytt næstu 12 mánuðina, sem
lækkar tekjur meðal kúabús um 300
þúsund krónur.
» Íslenskar kýr skila um 55 – 60% afmeðalnyt kúa í Svíþjóð eða Dan-
mörku. Meðalbúið á Íslandi framleiðir
160 þúsund lítra, en í Danmörku er
meðalbúið 840 þúsund lítra.
»Kjarnfóðurverð hér á landi eru.þ.b. tvöfalt hærra en í Dan-
mörku.
Morgunblaðið/RAX
Aðgerða þörf „Við bændur hljótum að draga þá ályktun að við eigum að grípa til aðgerða til
að ná niður verði og það getum við ekki nema framleiða með ódýrari hætti,“ segir Þórólfur.
Þórólfur Sveinsson,
formaður Landssambands
kúabænda.