Morgunblaðið - 15.10.2006, Blaðsíða 26

mið-austurlönd
26 SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einlitir sófar
Tausófar
Sjónvarpssó
Þriggjasætasófar
Leðursófar
Tveggjasætasófar
Leðursófar
Komið og gerið góð kaup
Varnarliðssala Geymslusvæðisins - Sigtúni 40
SÓFAR Í ÚRVALI
OPIÐ: Mánud. Þriðjud. Miðvikud. Fimmtud. Föstud. Laugard. Sunnud. 12-18 12-18 12-18 12-21 10-18 10-18 12-18
Tausófar
Mynstraðir sófar
N
ýlega tilkynnti palest-
ínska heimastjórnin,
sem stýrt er af hinum
íslömsku Hamas-sam-
tökum, að tekist hefði
samkomulag um að mynda þjóð-
stjórn með Fatah-samtökunum sem
stýrt er af Mahmoud Abbas, forseta
Palestínu. Opinber stefna hinnar
nýju stjórnar yrði byggð á samkomu-
lagi allra hreyfinga Palestínumanna
frá því í júnímánuði sem felur í sér
óbeina viðurkenningu á tilverurétti
Ísraelsríkis.
Þegar Miryam Shomrat, sendi-
herra Ísraels gagnvart Íslandi og
Noregi, er spurð hvort hún telji að af
hálfu Ísraela sé grundvöllur fyrir við-
ræðum við Hamas ef þjóðstjórn Ha-
mas og Fatah verður að veruleika,
svarar hún að ríkisstjórn Hamas
verði að samþykkja þau þrjú skilyrði
sem alþjóðasamfélagið hefur sett án
þess að á þeim séu gerðar nokkrar
breytingar. „Þessi þrjú skilyrði eru í
fyrsta lagi viðurkenning á tilverurétti
Ísraels, í öðru lagi viðurkenning á öll-
um fyrri sáttmálum sem Ísrael,
Frelsissamtök Palestínu (PLO) og
Palestínustjórn hafa undirritað og í
þriðja lagi að Hamas hafni hryðju-
verkum. Það er alveg ljóst að á með-
an Hamas samþykkir ekki þessi skil-
yrði er enginn grundvöllur fyrir
viðræðum. Ef við eigum í friðarvið-
ræðum er ekki viðunandi að ofbeldi
sé beitt gegn Ísrael né að stríð sé háð
gagnvart okkur.“
Sendiherrann viðurkennir að hún
sé ekki sérstaklega bjartsýn á að við-
ræður Hamas og Fatah endi með því
að Hamas lofi að virða fyrrnefnd skil-
yrði alþjóðasamfélagsins. „Fatah-
samtökin hafa þegar gert margar til-
raunir til að komast að samkomulagi
við Hamas og Abbas forseti hefur
ekki átt auðvelt með að fá Hamas-
stjórnina til samstarfs.“ Shomrat
segir að þar sem Hamas sé íslömsk
hreyfing hugsi stuðningsmenn henn-
ar á tiltekinn hátt og sá hugsunar-
háttur einkennist af trúnni. Hún seg-
ir það geta verið erfitt fyrir til að
mynda Íslendinga og Norðmenn að
skilja þennan hugsunarhátt. Shomrat
útskýrir að Hamas tali um annars
vegar múslima og hins vegar heið-
ingja. Gyðingar í Ísrael tilheyri hópi
heiðingja. „Meðlimir Hamas nota
hugtakið houdna úr Kóraninum þeg-
ar þeir ræða um að semja um frið við
óvininn. Þeir semja einungis um
vopnahlé en viðurkenna ekki óvininn
vegna þess að í þeirra huga eru óvin-
irnir heiðingjar og við þá er ekki
mögulegt að semja frið nema tíma-
bundið. Þetta gæti okkur virst skrýt-
ið en svona hugsa meðlimir Hamas.
Svona framkoma er að mínu mati
óþolandi gagnvart fullvalda ríki og er
ástæða þess að ég er ekkert sérstak-
lega bjartsýn um niðurstöðu við-
ræðna Hamas og Fatah.“
Er staðan í deilunni þá ekki von-
laus fyrst hugsunarháttur Hamas er
þessi?
„Ég vil ekki gefa upp von og ég
vona að Hamas sjái fyrr en síðar að
alþjóðleg samskipti eru ekki viðhöfð á
þennan hátt. Ef þeir hins vegar halda
áfram að aðhyllast þessa trúarlegu
hugmyndafræði og líta á ofbeldi sem
réttmæta leið til að tryggja sína hags-
muni munum við ekki finna neina
lausn. Ísraelsríki mun áfram standa
vörð um sitt landsvæði og sitt fólk.“
Umræðan snýst
ekki um nauðsyn stríðsins
Skömmu eftir að vopnahléi hafði
verið komið á milli Ísraels og Hizbol-
lah-samtakanna í Líbanon fóru að
heyrast gagnrýnisraddir í Ísrael. Ísr-
aelar virðast ekki sáttir við fram-
göngu stjórnarinnar í stríðinu í Líb-
anon. Hver er þín skoðun á þessari
gagnrýni?
„Það var og er almennt litið svo á í
Ísrael að stríðið gegn Hizbollah í Líb-
anon hafi verið nauðsynlegt. Um-
ræða, gagnrýni, sjálfskoðun og rann-
sóknarnefndir sem stofnaðar hafa
verið til að skoða framgöngu stjórn-
arinnar og hersins, allt miðar þetta að
því að komast að því hvað fór úrskeið-
is í stríðinu. Það er eðlilegt að ýmsar
spurningar komi upp. Það hefur verið
dregið úr fjárveitingum til hersins og
til heræfinga og því kvörtuðu her-
mennirnir undan lélegum undirbún-
ingi fyrir stríðið í Líbanon og lélegum
útbúnaði. Og nú deila stjórnmála-
menn núverandi og fyrrverandi
stjórnar um hver beri ábyrgðina.“
Sendiherrann segir Ísrael vera op-
ið samfélag þar sem allir taka þátt í
umræðunni. „Og það gera ekki ein-
ungis Ísraelar heldur heimurinn allur
og þannig viljum við hafa það. Þannig
er raunverulegt lýðræði. Hins vegar
ætti ekki að rugla saman umræðunni
um stríðið og nauðsyn þess. Það er
óumdeilt að það var nauðsynlegt að
fara í þetta stríð.“
Shomrat segir að það hefði verið
erfitt að undirbúa stríð sem þetta og
það hefði að öllum líkindum átt að
gera á annan hátt en raunin var. Her-
inn hefði ekki verið í stríði við annan
her heldur barist við hryðjuverka-
menn sem voru á meðal almennra
borgara í Líbanon. „Nú er spurningin
hins vegar, ef eitthvað fór úrskeiðis,
hvað var það? Það verður að skoða
málið og komast að niðurstöðu og það
er nokkuð sem ætti alltaf að gera að
stríði loknu.“
Hvað stendur helst í veginum fyrir
því að Ísrael geti samið við Hizbol-
lah?
„Ég myndi frekar segja að Hizbol-
lah sé aðalfyristaðan fyrir því að frið-
ur komist á á þessu svæði þar sem
það viðurkennir ekki tilverurétt Ísr-
aels og samsamar sig þannig með ír-
anska forsetanum og hegðar sér líkt
og stjórn Ayatollah. Líbanon er full-
valda ríki þar sem meirihluti sam-
félagsins, sem samanstendur af fólki
af ólíkum uppruna og sem aðhyllist
ólík trúarbrögð, vill búa í nútíma
vestrænu lýðræðisríki. Hizbollah hef-
ur hins vegar það markmið að koma á
fót íslömsku klerkaveldi í líkingu við
stjórn Mullah í Íran. Í trássi við al-
þjóðalög og í trássi við ályktun 1559
frá öryggisráði Sameinuðu þjóðanna
afvopnaðist Hizbollah ekki. Hreyf-
ingin er orðin vel vopnum búin og
þiggur háþróuð vopn frá Rússlandi,
Sýrlandi og Íran og hrifsar til sín völd
sem tilheyra líbönsku stjórninni og
vinnur gegn hagsmunum líbönsku
þjóðarinnar.“
Telur þú að samskipti Hizbollah,
Írans og Sýrlands verði að breytast
til þess að forsenda sé fyrir því að
sættir náist?
„Við verðum að vera raunsæ. Ég
tel að til að hægt sé að íhuga einhvers
konar samkomulag verði fyrst að
hrinda ályktun öryggisráðs SÞ núm-
er 1701 í framkvæmd. Ályktunin er
ákaflega mikilvæg og kveður á um að
Hizbollah afvopnist og að hreyfingin
láti lausa, skilyrðislaust og án tafar,
ísraelsku hermennina sem teknir
voru til fanga og að líbanski herinn
taki að fullu yfir líbönsk yfirráða-
svæði. Þetta felur í sér að til þess að
framkvæmd ályktunarinnar heppnist
þurfa bæði Íran og Sýrland að hegða
sér á annan hátt gagnvart Líbanon
og fara að virða Líbanon sem full-
valda ríki.“
Orðstír SÞ í húfi
Spurð hvort hún sé bjartsýn á að
ályktun öryggisráðs SÞ númer 1701
verði að veruleika segir sendiherrann
það hreinlega verða að gerast. „Að
mínu mati er orðspor SÞ í húfi. Ef al-
þjóðasamfélagið lætur sér lynda að
Hizbollah verði áfram vopnuð hreyf-
ing sem ógnar Ísrael og líbönsku
þjóðinni munu SÞ missa allan trú-
verðugleika.“
Hefurðu trú á því að Ísrael og Hiz-
bollah nái með aðild SÞ að semja um
skipti á föngum?
„Spurningin felur í sér að þú leggir
að jöfnu ísraelska hermenn sem var
rænt á ísraelsku yfirráðasvæði og líb-
anska hryðjuverkamenn í ísraelskum
fangelsum sem hlutu réttlátan dóm.
Það er rangt að leggja þetta tvennt
að jöfnu en líklega eru ekki margir á
Íslandi sem vita hvað líbönsku fang-
arnir sem um ræðir hafa verið dæmd-
ir fyrir.“
Shomrat nefnir til dæmis hinn al-
ræmda Samir Kuntar, fanga sem
Hassan Nasrallah, leiðtogi Hizbollah,
krefst að verði látinn laus. Kuntar
kom á báti frá Líbanon til borgarinn-
ar Nahariya í norðanverðu Ísrael þar
sem hann braust inn í hús Haran-fjöl-
skyldunnar um miðja nótt og myrti
með hrottafengnum hætti tvo fjöl-
skyldumeðlimi. „Þetta er dæmi um
hversu alvarlegir glæpirnir eru sem
þessir fangar hafa framið og útskýrir
hvers vegna Kuntar var dæmdur í
lífstíðarfangelsi. Finnst þér hægt að
leggja að jöfnu hermenn sem hafa
verið teknir til fanga og dæmda
morðingja? Eins og ég hef þegar sagt
kveður ályktun 1701 á um að her-
mönnunum sem var rænt verði sleppt
tafarlaust. Þetta er krafa alþjóða-
samfélagsins. Ef ályktunin verður
ekki að veruleika er það brot á al-
þjóðalögum. Á meðan Líbanon slepp-
ir ekki hermönnunum heilum á húfi
er það brot á ályktuninni.“
Róttækni einkennir
Mið-Austurlönd
Aðspurð segir sendiherrann það
helst vera róttækni sem nú einkennir
ástandið í Mið-Austurlöndum. „Leið-
togar flestra ríkja neita að taka nú-
tímanum hvort sem það er vegna
þess að þeir eru að eldast og óttast
breytingar eða að alræðisstjórnirnar
hræðast það að missa völdin. Stjórnir
þessara landa stefna ekki til framtíð-
ar og halda dauðahaldi í völdin. Þess-
ar elítustjórnir telja nútímann vera
samnefnara vestrænna gilda og
menningar og þessum gildum afneita
þær. Óttinn við að missa valdið sem
þær hafa yfir fólkinu er allsráðandi.
Þess vegna er fólkinu að mörgu leyti
settar strangar skorður, ekki síst
hvað varðar menntun og störf. Þetta
verður til þess að til verður hringrás
fátæktar, fáfræði og örvæntingar
sem aftur skapar frjóan jarðveg fyrir
íslamska öfgatrú. Þetta leiðir að lok-
um til þess að hugmyndin um písl-
arvættisdauða verður vinsæl meðal
ungs fólks. Ísrael er talið, og með
réttu, vera nútíma vestrænt ríki og
því þarf Ísrael að horfast í augu við
þennan vanda og takast á við arab-
íska öfgamenn. En vandinn steðjar
ekki einungis að Ísrael. Það er nokk-
uð sem margir í Evrópu og annars
staðar virðast enn ekki gera sér grein
fyrir,“ segir sendiherrann að lokum.
Gefur ekki upp von um frið
Morgunblaðið/Hrafnhildur Smáradóttir
Sendiherrann Miryam Shomrat segir að stjórnir flestra ríkja í Mið-Austurlöndum stefni ekki til framtíðar og
haldi dauðahaldi í völdin. Óttinn við að missa völdin, sem þær hafi yfir fólkinu, sé allsráðandi.
Miryam Shomrat, sendiherra Ísraels gagnvart
Íslandi og Noregi, segir að forsenda þess að Ísrael
hefji viðræður við Hamas-samtökin sé að þau við-
urkenni að fullu þau þrjú skilyrði sem svokallaður
kvartett sáttasemjara í Mið-Austurlöndum kynnti í
janúar sl. Hún telur enn fremur að til að ályktun ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna númer 1701 geti orðið
að veruleika verði Íran og Sýrland að taka alveg nýja
afstöðu til Líbanon. Hrafnhildur Smáradóttir hitti
sendiherrann fyrir í ísraelska sendiráðinu í Ósló til að
ræða ástandið í Mið-Austurlöndum.
Höfundur er fréttaritari
Morgunblaðsins.
»Ef við eigum í frið-arviðræðum er ekki
viðunandi að ofbeldi sé
beitt gegn Ísrael né að
stríð sé háð gagnvart
okkur.