Náttúrufræðingurinn - 2002, Page 8

Náttúrafræðingurinn
Bjarni E. Guðleifsson og Sigurður I. Friðleifsson
S O RTU LÓ
(Erigone atrá) algengasta köngulóategundin í norðlenskum túnum
íslenska köngulóafánan telur 84 tegundir og er 61 þeirra af ætt voðköngu-
lóa (Linyphiidae), sem eru smávaxnar, um 1-5 mm (Ingi Agnarsson 1996).
Sumar voðköngulær lifa innanhúss og eru stundum nefndar dordinglar, en
flestar þeirra lifa úti í náttúrunni.
Ein algengasta köngulóategund-
in í grassverði er sortuló (Erigo-
ne atra). Hún er 1,8-2,6 mm að
stærð, dökkleit með brúna fætur (1.
mynd). Sortulóin dafnar í margvís-
legu umhverfi, vegna þess að hún
dreifist vel með loftinu, og hún er
sennilega aðaltegundin sem myndar
svokallaðan vetrarkvíða (Weyman
o.fl. 1995). Þá spinnur hún örfínan
þráð, einskonar fallhlíf, og lætur
vindinn feykja sér til nýrra heim-
kynna (Foelix 1996). Þegar þráður-
inn þekur stór svæði, eins og stund-
um gerist á haustin, glitrar hann og
er það nefnt vetrarkvíði og þykir
boða harðan vetur á Islandi. Vegna
svifsins getur mikill hluti köngulóa-
stofnsins yfirgefið heimkynnin að
hausti. Sortuióin er, meðal annars
vegna dreifigetu sinnar, frumherji
köngulóa á röskuðu landi, svo sem í
ræktarlandi, og er því hlutfallslega al-
gengasta köngulóategundin í haust-
og vorsáðum ökrum og þaulnýttum
túnum (Duffey 1978, Downie o.fl.
2000). Auk þess að dreifast með
vindi er sortulóin einnig vel hreyfan-
leg á jarðvegsyfirborðinu, en þar
skríður hún um og spinnur lítinn
veiðivef sem er festur í jarðveginn og
neðstu hluta plantnanna. Vefurinn
8 Náttúrafræðingurinn 71 (1-2), bls. 8-13, 2002