Náttúrufræðingurinn - 2004, Blaðsíða 57

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
styrkir því þá ályktun að yfirfalls-
sjórinn berist með þessum straumi
til Grænlandssunds og þaðan suður
í Grænlandshaf.
Lokaorð
Hér hefur verið sýnt fram á að hafs-
traumur til vesturs yfir landgrunns-
hlíðinni norður af Hombanka, sem
fram kom við mælingar á ámnum
2001-2003, er framhald straums sem
mældur var á Kögursniði á ámnum
1988-1991.1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Sjórinn hefur svipaða
eiginleika og straumurinn einnig.
Straumurinn er nægilega sterkur til
að skýra megnið af flæði yfirfallssjá-
varins til suðvesturs um Grænlands-
sund ef gert er ráð fyrir blöndun við
umlykjandi sjó. Líklegast er að upp-
runi straumsins sé í Islandshafi en
það breytir þeim hugmyndum sem
notið hafa mestrar hylli undanfarið
um það hver uppmni yfirfallssjá-
varins sé. Brýnt er að kortleggja
strauminn frá Hombanka til upp-
hafsins og rannsaka ítarlega hvemig
hann hegðar sér til lengri tíma litið,
en það gæti dýpkað skilning manna
á aðstæðum norðar í Islandshafi.
SUMMARY
A previously unknown current
found northwest of Iceland
Denmark Strait overflow water is one of
the main components of the thermo-
haline circulation in the ocean. There has
been no consensus on where it is formed
and by which way it is brought to the
Denmark Strait. It is shown here that it is
brought to the sill by a hitherto un-
known current that is traced from the sill
back into the Iceland Sea north of
Iceland. The current that flows along the
Icelandic continental slope is narrow,
15-20 km wide, with measured speeds
of up to 50 cm/s. The transport of the
current is sufficient to account for a
major part of the transport of Denmark
Strait overflow water as it has been
measured at the sill if some entrainment
of ambient water is assumed. Also, the
temperature and salinity of the water
along the proposed path indicate that
the properties are only changed slightly
by entrainment of ambient water. This
supports theories suggesting that the
Iceland Sea is the main source for the
Denmark Strait overflow water and this
has consequences for the way in which
climate change affects the thermohaline
circulation.
Heimildir
Um höfunda
1. Héðinn Valdimarsson & Svend Aage Malmberg 1999. Near-surface
circulation in Icelandic waters derived from satellite tracked drifters.
Rit Fiskideildar 16. 23-39.
2. Swift, J.H. 1980. Seasonal processes in the Iceland Sea with special
reference to their relationship to the Denmark Strait overflow. Ph.D.-
ritgerð, University of Washington, Seattle. 296 bls.
3. Strass, V.H., E. Fahrbach, U. Schauer & L. Sellmann 1993. Formation of
Denmark Strait Overflow Water by mixing in the East Greenland
Current. Journal of Geophysical Research 98. 6907-6919.
4. Rudels, B., E. Fahrbach, J. Meincke, G. Budéus & P. Eriksson 2002. The
East Greeenland Current and its contribution to the Denmark Strait
overflow. ICES Joumal of Marine Science 59.1133-1154.
5. Mauritzen, C. 1996a. Production of dense overflow waters feeding the
North Atlantic across the Greenland-Scotland Ridge. Part 1: Evidence
for a revised circulation scheme. Deep-Sea Research 43. 769-806.
6. Mauritzen, C. 1996b. Production of dense overflow waters feeding the
North Atlantic across the Greenland-Scotland Ridge. Part 2: An inverse
model. Deep-Sea Research 43. 807-835.
7. Aagaard, K. & Svend Aage Malmberg 1978. Low-frequency
characteristics of Denmark Strait overflow. ICES CM 1978 / C:47.
8. Dickson, R.R. & J. Brown 1994. The production of North Atlantic Deep
Water: sources, rates and pathways. Joumal of Geophysical Research
99.12319-12341.
9. Steingrímur Jónsson 1999. The circulation in the northern part of the
Denmark Strait and its variability. ICES CM 1999 / L:06. 9 bls.
10. Ross, C.K. 1984. Temperature - salinity characteristics of the
„overflow" water in Denmark Strait during „OVERFLOW '73".
Rapports et Procés-Verbaux des Réunions Conseil International pour
L'Exploration de la Mer 185. 111-119.
11. Girton, J.B., T.B. Sanford & R.H. Káse 2001. Synoptic sections of the
Denmark Strait overflow. Geophysical Research Letters 28. 1619-1622.
12. Saunders, P.M. 2001. The Dense Northern Overflows. í: Ocean
circulation and climate (ritstj. G. Siedler, J. Church, J. Gould). Academic
Press, San Diego, CA. Bls. 401-417.
Steingrímur Jónsson (f. 1957) lauk cand.scient.-prófi í
jarðeðlisfræði frá Kaupmannahafnarháskóla 1985 og
doktorsprófi í haffræði frá Háskólanum í Björgvin
1990. Flann var sérfræðingur við Hafrannsókna-
stofnunina í Reykjavík 1990-1991 en tók þá við starfi
útibússtjóra stofnunarinnar á Akureyri og varð
jafnframt lektor við Háskólann á Akureyri. Hann varð
prófessor við sama skóla 1997. Árið 1999 lét hann af
starfi útibússtjóra Hafrannsóknastofnunarinnar en
starfar enn sem sérfræðingur við útibúið.
Héðinn Valdimarsson (f. 1955) lauk BS-prófi í
jarðeðlisfræði frá Háskóla íslands 1982 og cand.-
scient.-prófi í haffræði frá Kaupmannahafnarháskóla
1998. Hann hefur starfað á Hafrannsóknastofnuninni
með hléum frá 1977 en hann vann m.a. við þróunar-
störf í Namibíu og síðan sem sérfræðingur við sjó-
rannsóknir frá 1992.
PÓST- OG NETFÖNG HÖFUNDA/AUTHORS' ADDRESSES
Steingrímur Jónsson
steing@unak.is
Háskólinn á Akureyri
Pósthólf 224
IS-602 Akureyri
Héðinn Valdimarsson
hv@hafro.is
Hafrannsóknastofnunin
Skúlagötu 4
IS-101 Reykjavík
143