Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1993, Síða 68

Náttúrufræðingurinn - 1993, Síða 68
Hitastigsháð samsætuhvörf milli um- myndunarsteinda (kvars, kalsíts, feld- spata) og vökva eru hér notuð til að meta hitastig í jarðhitakerfunum í Kröflu og á Reykjanesi. Bæði kerfin eru svonefnd háhitakerfi og sömu tegundir ummyndunarsteinda finnast í þeim báðum, þótt jarðhitavökvi Reykjaneskerfisins sé sjór að uppruna en staðarúrkoma leiki urn Kröflukerfið (Árný E. Sveinbjörnsdóttir 1992). Birtar eru niðurstöður mælinga á súrefnishlutfalli í yfirborðsbergi, borholusvarfi og ummyndunarsteindum á mismunandi dýpi, auk mælinga á borholuvökva Kröflukerfisins. Út frá þessum mælingum eru dregnar álykt- anir um jafnvægisástand kerfanna og breytingar á því með tíma og einnig hlutfall milli bergs og vökva í jarð- hitakerfunum. I Kröflukerfinu má segja að jafnvægi ríki milli súrefnissamsæta kvars, kalsíts og jarðhitavökva. Á u.þ.b. 900 m dýpi koma þó fram vísbendingar um ójafn- vægi, sem sennilegast tengjast skilum á milli efri og neðri hluta kerfisins í Leirbotnum. Hlutfall milli bergs og vökva í jarðhitakerfi er mjög háð mati á upphafssamsætugildi vökvans. í Kröflukerfinu reiknast hlutfallið allt frá 100 og niður í 20. Þetta sýnir að einungis er hægt að nýta samsætu- mælingar til mjög grófs mats á þessu hlutfalli. Á Reykjanesi virðist kalsít vera í jafnvægi sem stendur, en kvars í ójafnvægi. Kvars er þekkt fyrir að svara ekki breytingum við T<600°C heldur geyma í sér upplýsingar um myndunaraðstæður. í greininni eru leiddar líkur að því að þetta ójafnvægi stafi af því að þegar kvarsið mynd- aðist hafi jarðhitavökvinn verið snauðari en nú af þungum samsætum. Samsætustyrkur ummyndaðs bergs á Reykjanesi er í samræmi við þessa niðurstöðu. Ofangreind túlkun á samsætuslyrk kvars og ummyndaðs bergs á Reykjanesi, þ.e. að mis- munandi vatn hafi leikið um kerfið á mismunandi tímum veldur því að ómögulegt er að meta hlutfallið milli bergs og vökva í kerfinu með sam- sætumælingum. HEIMILDIR Aston, F.W. 1919. A positive ray spectro- graph. Philosophical Magazine 38. 709- ^ 715. Árný Erla Sveinbjörnsdóttir 1983. Hydro- thermal metamorphism and rock water interactions in the Krafla and Reykjanes geothermal fields, Iceland. Ph.D,- ritgerð, University of East Anglia, Nor- wich, England. 282 bls. Árný Erla Sveinbjörnsdóttir 1988a. Sam- sætumælingar á jarðhitavatni úr Mos- fellssveit. RH-10-88, 20 bls. Árný Erla Sveinbjörnsdóttir 1988b. Sam- sætumælingar á jarðhitavatni úr bor- holum á Nesjavöllum og Kolviðarhóli. RH-16-88, 28 bls. Árný Erla Sveinbjörnsdóttir 1992. Com- position of geothermal minerals from saline and dilute fluids - Krafla and Reykjanes, Iceland. Lithos 27. 301-315. Árný Erla Sveinbjörnsdóttir, M.L. Cole- man & B.W.D. Yardley 1986. Origin and history of hydrothermal fluids of the Reykjanes and Krafla geothermal fields, Iceland. A stable isotope study. Contrib. Mineral. Petrol. 94. 99-109. Blattner, P. 1975. Oxygen isotope compo- sition of fissure grown quartz, adularia and calcite from Broadlands geothermal field, New Zealand. Am. J. Sci. 275. 785-800. Bragi Árnason 1976. Groundwater systems in lceland traced by deuterium. Vísinda- félag íslendinga, Rit 42. 236 bls. Bragi Árnason 1977. Hydrothermal sys- tems in Iceland traced by deuterium. Geothermics 5. 125-151. Bragi Árnason & Jens Tómasson 1970. Deuterium and chloride in geothermal studies in lceland. Geothermics, special issue 2. 1405-1415. Clayton, R.N., L.J.P. Muffler & D.E. 178
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.