Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1993, Síða 97

Náttúrufræðingurinn - 1993, Síða 97
Hass og marjúana hafa ýmsa lyfja- verkun - draga til dæmis úr augnþrýstingi í glákusjúklingum, halda í sketjum ógleði af völdum krabbameinslyfja og örva matarlyst alnæmissjúklinga. En aukaverk- anir kannabisefnanna eru svo skaðlegar að þau eru sjaldan notuð. Nú binda menn vonir við að rannsóknir á kannabis- nemum í heila og náttúrlegum boðefnum eins og anandamíði geri mönnum kleift að framleiða lyf með lækningarmætti kannabisefnanna án aukaverkananna. Miðunarkerfi vísar blindum veg „Hnattmiðunarkerfið" Global Position- ing System, eða GPS, notar gervitungl með nákvæmum atómklukkum til að staðsetja hluti á jörðu niðri með nokkurra metra eða tuga metra ná- kvæmni. Vinna að kerfinu hófst fyrir tveimur áratugum og það var tekið í notkun árið 1978. Þá náði það aðeins til hluta jarðar en eftir því sem gervi- tunglunum fjölgaði stækkaði sviðið. 1 sumar var kerfið fullbúið, þegar tuttug- asta og fjórða og síðasta gervitunglinu var skotið á loft. Það spannar nú alla jörðina. GPS er í eigu bandan'ska varnar- málaráðuneytisins og frumhlutverk þess er hemaðarlegt, enda var því mjög beitt í Flóabardaga hinum síðari. Samt geta aðrir nýtl sér kerfið með fremur ódýrum tækjabúnaði á jörðu. Hluti kerfisins er þó lokaður öðrum en eigendum þess sem geta miðað því af enn meiri nákvæmni en hér hefur verið greint frá. Kanadískur verkfræðinemi, Charles La Pierre, hefur hannað viðtæki sem auð- veldar blindum mönnum og sjónskertum að rata í borgum. Sjálfur er La Pierrc sjónskertur og getur ekki lesið götunöfn á skiltum. Hann kortlagði 20 hektara svæði í Otlawaborg með hjálp GPS- kerfisins og skráði hnitin í gagnagrunn. Þegar notandi þrýstir á hnapp tilkynnir talgervill honum á hvaða götu eða götu- horni hann sé staddur. Frumgerð tækisins vó 11 kíló en La Picrre hefur nú fengið styrk til að hanna endurbætta gerð sem verður á stærð við vasadiskó, innan við eitt kg og með heyrnartólum í stað hátalarans í upphaflega tækinu. Fyrstu reiðhestarnir Menn hafa veitl villihesta á sléttum Evrópu og Asíu allt frá því á ísöld. Villtum hestum í Evrópu var útrýmt seint á 19. öld en þeir hjara enn á þurrgresjum í Asíu. Til skamms tíma var talið að hestar helðu fyrst verið tamdir á sléttum Mið-Asíu um hálfu öðru árþúsundi f.Kr. Nú er ljóst að hrossaræktin er mun eldri. Villihestar lifa í tvenns konar félags- heildum. Annars vegar eru stóð, hryssur, tryppi og folöld undir forystu eins stóðhests, hins vegar flokkar fola sem fiakka um hryssulausir. Vegir folanna eru órannsakanlegir en slóðin fara troðnar slóðir. Veiðimenn hafa því einkum náð að fella hryssur og ófullvaxin afkvæmi þeirra. Eftir að menn fóru að ala hesla má búast við að þeir hafi valið til slátrunar talsvert af ungum folum sem í senn voru óstýrilátir og óþarfir til að halda við stofninum. í Úkraínu hafa fundist 6000 ára gömul merki um landbúnað. Menningarskeiðið, sem er frá bronsöld, er kennl við Sredni Stog, eyju úti í Dnjeprfljóti, en leifarnar voru flestar grafnar upp í Dereivka, þoipi við vesturbakka Dnjepr 250 km sunnan við Kíev. Hlutfall hrossabeina í matar- leifum er óvenjuhátt. Kynjahlutfallið og aldur dýranna bendir til þess að þau hafi verið alin fremur en veidd, auk þess sem leifar hrossa hala fundist á svæðum þar sem villihestar hafa tæpasl þrifist. Þetla eru elstu merki um hrossaeldi sem fundist hafa. Ljóst er að hestamir voru aldir til slátrunar. En voru þeir líka tamdir? í Dereivka fannst höfuð og framfótur af sex eða sjö ára stóðhesti og benda 207
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.