Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 106

12500 - Ár BP
0 5 10 15 20 25 30 35 40
8. mynd. Tíma-lengdar línurit. Gangur jökla á Reykjavíkursvæði í ísaldarlok. Örvarnar
sýna hvernig jökullinn hefur hörfað og gengið fram á víxl. Hringarnir sýna aldursgreind
sýni. Time distance diagram. Late Pleistocene glacier fluctuations in the Reykjavík area.
The circles indicate the C-14 dates.
Neðst eru þykk siitlög sem ganga yfir
í sand og möl efst. Skeljar finnast
nánast eingöngu í 20 cm þykku lagi
ofarlega í bökkunum en þar er líka
urmull af þeim. Þær liggja í sandi með
steinvölunr en mynda sjálfar meirihiuta
efnismagnsins. Tegundir eru margar.
Aldursgreiningin gaf 10.565±130 og
10.245± 150 BP. Skeljasamfélag þetta
er sem sagt frá miðri yngra-dryas tíð.
Aðstæður benda til að svæðið hafi
verið jökulvana allt það tímabil.
Þessar niðurstöður eru í góðu
samræmi við hugmyndir Olafs Ing-
ólfssonar (1988) um sögu ísaldarloka í
Hvalfirði. Hann gerir ráð fyrir að á
eldra-dryas hafi Hvalfjörður verið
fullur af jökulís og að jökullinn hafi
teygt sig út með Akrafjalli og jafnvel
út fyrir Akranes. Jökulframrásina nefnir
hann Skipanesstig. Þá stóð sjór 80-90
m hærra en hann gerir í dag. Eftir þetta
hörfaði jökull inn fjörð en gekk svo
fram á yngra-dryas og náði þá út að
bænum Hólabrú undir Akrafjalli og út
undir Tíðaskarð sunnan fjarðar.
Jökulruðningurinn í Brekkubökkum er
líklega frá eldra-dryas. Að vísu segir
aldursgreiningin aðeins til um há-
marksaldur jökulframrásarinnar, en ef
skilningur Olafs er réttur er jökul-
ruðningurinn fremur frá Skipanesstigi
(eldra-dryas) en Skorrholtsstigi (yngra-
dryas). Yngri greiningin styður það og
bendir til að Kjalarnes hal'i verið
jökullaust á yngra-dryas og að ystu
mörk Suðvesturlandsjökulsins á yngra-
dryas hafi verið í Faxaflóa, út af
Seltjarnarnesi en innan Kjalarness.
Aldur á bilinu 10.200-10.700 C-14
ár er fátíður á íslenskum skeljasýnum.
A þessu tímabili var yngra-dryas
kuldakastið í hámarki. Þá er líklegl að
jökull hafi legið yfir landinu öllu og
fyllt firði og flóa og staðið öllu skel-
dýralífi þar fyrir þrifum (Árni Hjartar-
son 1991 b). Gera má ráð fyrir að
múlar og annes hafi staðið út undan
jöklinum og á slíkum stöðum ættu því
að finnast skeljar frá þessu tímabili.
216