Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 52

6. mynd. Bláhver á Hveravöllum á Kili. Umhverfis hverinn er kísilhrúður sem myndast
við útfellingu kísils úr vatninu. Kísilhrúðurmyndun verður ekki nema styrkur kísils í
sjóðandi hver sé a.m.k. um 400 mg í hverjum lítra. Vatn getur ekki leyst svona mikinn
kísil úr berginu neðanjarðar nema það hafi náð a.m.k. 200 stiga hita. Þess vegna er
kísilhrúður aðeins að finna á háhitasvæðum og eingöngu á þeim húhitasvæðum þar sem
djúpvatnið nær til yfirborðs. Fyrsta stig kísilútfellingar úr vatni er myndun svifagna, sem
síðan setjast til. Þessar svifagnir drekka í sig rauða litinn úr sólarljósinu. Augað skynjar
þá Ijósgleisla sem ekki gleypast, þ.e. sleppa í gegn, og áhrifin eru þau að vatnið sýnist
blátt.
inu vestan við Landmannalaugar. í gilj-
um nær grunnvatnsborð yfirborði. Þar
eru basískir vatnshverir. I brekkum
giljanna eru gufuhverir í leirskellum og
sums staðar vatnshverir með súru,
gufuhituðu vatni.
Jarðhiti á lághitasvæðum einkennist
af lítilli eða engri ummyndun umhverf-
is laugar og hveri og gróður nær oft
fram á bakkana (7. mynd). Á lághita-
svæðunum er vatnið basískt og gróður
þrífst í hinurn basíska jarðvegi. Hins
vegar er jarðraki í leirskellum á há-
hitasvæðum mjög súr og jarðvegurinn
ófrjór og gróðurlaus af þeim sökum.
Eiginlegt hverahrúður myndast ekki
við hveri á lághitasvæðum. Þó fellur
kísill oft út úr vatninu í nægilegu
magni á sumum lághitasvæðum, ef hiti
er nægilega hár, til að líma saman
lausa möl umhverfis útstreymisopin (8.
mynd). Útfellingar kísils eru því rneiri
sem styrkur kísils í vatninu er hærri.
Styrkur kísils í djúpvatni jarðhita-
svæða vex með hita vatnsins. Skýrir
það að kísilútfellingar við hveri eru
því meiri sem hitinn í svæðinu er
hærri.
JARÐFRÆÐILEG BYGGING
HÁHITASVÆÐA
Háhitasvæði landsins eru í gosbelt-
unum eða við jaðar þeirra (9. mynd).
Þau liggja oftast í svonefndum megin-
46