Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 119

Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 119
Krepputunga liggur á milli jökul- vatnanna Jökulsár á Fjöllum og Kreppu, en þær sameinast skammt austan við Herðubreið. Hún er að mestu leyti þakin hraunum og gæti þess vegna tilheyrt Ódáðahrauni. Nyrsti hluti hennar er nær 20 km löng og 1-4 km breið hrauntunga en þar fyrir sunnan breikkar hún verulega. Kverkfjallarani er mikill fjallgarður sem liggur til norðausturs frá Kverk- fjöllum. Hann er allur umflotinn hraun- um, nema hvað nokkuð dregur úr þeim suðaustan til. Samt þekja Lindahraun og Kreppuhraun þar umtalsverð landsvæði. Hvannalindir liggja við norðurenda Lindahrauns. Við þær getur að líta um 15 ha gróðursvæði, það eina sem nokkuð kveður að í allri Krepputungu, sem að öðru leyti er nær gróðurvana og afrennslislaus eyðimörk. Austan við Kreppu gerbreytist öll ásýnd landsins. Þar taka við Brúar- öræfi. Þau einkennast af víðáttumikl- um, mishæðóttum melöldum með lág- reistum fjallaþyrpingum og grunnum daladrögum. Fagradalsfjall, Hvann- stóðsfjöll og Álftadalshnjúkur eru ris- mestu fjöllin þarna (1. mynd). Allt er þetta land gróðurvana, nema hvað lægstu dalbotnarnir eru þaktir kjarn- miklum gróðri. Það eru hinir eiginlegu Brúardalir, sem frægir eru vegna beitarinnar. Sauðárdalur, Vesturdalur, Fagridalur, Álftadalur og Arnardalur ná allir eitthvað inn á rannsóknar- svæðið. Kverkárnesið tilheyrir Brúar- öræfum hvað útlit snertir, þrátt fyrir að Kreppuhraun liggi í því vestanverðu. Hjörleifur Guttormsson (1987) stingur upp á að taka aftur upp nafnið Kverkárrana um alla tunguna á milli Kverkár og Kreppu, eins og l’yrr var gert, og nota nafnið Kverkárnes aðeins um lægsta hluta hans, og get ég vel fallist á uppástungu hans. Sökum gróðurleysis hefur svo til allt rannsóknarsvæðið fallið utan hefð- bundinna fjárleita. Varla nema dug- mestu eftirleitamenn af Jökuldal sóttu fé í afskekktustu Brúardali eða í Herðubreiðarlindir úr Mývatnssveit. Annað erindi áttu menn varla á um- liðnum öldum svo að öræfakyrrðin ríkti ein á þessum slóðum, jafnvel svo árum skipti. Samt voru af og til farnar landkönnunarferðir og eru til frásagnir af þeim frá síðastliðnum öldum. Vatna- jökulsvegur um Brúardali, Kreppu- tungu, Ódáðahraun sunnan Dyngju- fjalla og vestur á Sprengisand mun hafa verið farinn einstaka sinnum allt frá söguöld. Ef til vill hefur sú leið verið fjölfarnari fram eftir öldum. Þeir Sigurður Kristinsson (1985) og Hjör- leifur Guttormsson (1987) hafa kynnt sér frásagnir af þeim og gert þeim skil. Þeir hafa einnig lengi verið til sem einhverra hluta vegna hafa flúið byggðir. Rústir af hreysum útlaga finn- ast bæði við Hvannalindir (4. mynd) og við Herðubreiðarlindir. Þær hafa báðar verið eignaðar Fjalla-Eyvindi, þó að það sé alls ekki sannað með þá fyrr- nefndu (Ólafur Briem 1983). Þær gætu vel átt margslungnari sögu og tel ég það mjög líklegt. FYRRI JARÐFRÆÐIRANNSÓKNIR Það má með sanni segja að megin- hluti rannsóknarsvæðisins hafi að mestu verið órannsakað land í jarð- fræðilegu tilliti þegar við hófum kortlagningarstarfið. Hins vegar var það orðið nokkuð vel kannað af áhuga- sömum ferðamönnum. Fjórhjóladrifs- bílar eftirstríðsáranna höfðu valdið þeirri byltingu. Ólafur Jónsson (1945) gerði mjög góða grein fyrir öllunr þekktum könnunarferðum á þessar slóðir fram til þess tíma að hann skrifaði hið umfangsmikla ritverk sitt „Ódáðahraun (I—III)“. Ólafur var mjög 113
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.