Samvinnan - 01.06.1927, Blaðsíða 44

122
SAMVINNAN
ir stríðslokin og vonin um sigur fór að dofna, reyndu ýms-
ir foringjar frjálslyndu flokkanna og jafnaðai-manna, að
fá stjórnina til þess að leita friðar við Bandamenn, og
jafnframt að breyta stjómarfyrirkomulaginu í fullkom-
ið þingræði. En alt strandaði á mótspymu íhaldsmanna.
Þegar ósigurinn kom og vald herstjórnarinnar hrundi til
granna, haustið 1918, varð Þýskaland lýðveldi, fyrst í
stað undir forustu Jafnaðannanna, en brátt gerðu frjáls-
lyndu flokkamir samband við hinn hægfara hluta Jafn-
aðarmanna, og komu þeir sér saman um að kveðja til
írumþings í Weimar, til þess að semja stjómarskrá fyr-
ir ríkið. Allir borgarar, karlar og konur, sem höfðu náð
tvítugsaldri fengu kosningarrétt til þingsins.
Á þinginu tókst samvinna með frjálslyhdum mönn-
um og kaþólska flokknum (Centrum), svo íhaldsmenn
fengu lítil áhrif á gang málanna. Hin nýja stjórnarskrá
var samþykt 31. júlí 1919 og tilkynt þjóðinni hátíðlega 11.
ágúst sama ár. Höfuðatriði hennar eru á þessa leið:
Þýska ríkið er sambandsríki og öll ríki í sambandinu
verða að hafa lýðveldisstjóm. Æðsti embættismaður ríkis-
ins er forseti, kosinn til sjö ára. Hann er kosinn af þjóð-
inni með samskonar kosningarrétti og þingmenn. Hann
velur ráðherrana, sem bera ábyrgð á gerðum stjórnar-
innar fyrir þinginu, og verða að styðjast við meirihluta
þess. Allir tvítugir borgarar, karlar og konur (nema geð-
veikir menn, glæpamenn og þeir, sem hafa verið sviftir
fjárforræði og svo framv.) hafa kosningarrétt til þings-
ins (Reichstag). Kjósendatalan er því hærri en hjá nokk-
urri annari stórþjóð. Full 52% af þjóðinni hafa kosningar-
rétt. Þingið er kosið til fjögra ára. Kosið er í stórum kjör-
dæmum með hlutfallskosningum, og síðan eru atkvæðin
talin saman í öllu ríkinu og hver flokkur fær eitt þingsæti
fyrir hver 60,000 atkvæði, er hann hefir fengið.
Vald þingsins er mjög mikið, og það er á nálega öll-
um sviðum æðsti valdhafi ríkisins. Forsetinn getur rofið
þingið, en þó er réttur hans til þess mjög takmarkaður.
Forsetinn getur látið bera lög, er þingið hefir samþykt,