Samvinnan - 01.06.1927, Page 54

132
SAMVINNAN
leiddur á þann hátt, að flestir borgarar, 25 ára að aldri,
fengu eitt atkvæði, en þeir sem voru 35 ára, kvongaðir
og barnamenn og greiddu vissa fjárupphæð í skatt, máttu
greiða 2 atkvæði, og loks fengu mentamenn og efnamenn
þrefaldan atkvæðisrétt. Af 1,600,000 kjósendum fengu
1,000,000 einfaldan atkvæðisrétt, rúmlega 350,000 tvö-
faldan og hérumbil 250,000 þrefaldan. Allir voru skyldaðir
til að kjósa. Kosið var á sunnudögum, og í hverjum
hreppi. Sektir lágu við ef menn vanræktu kosninguna, og
hægt var að svifta þá kosningarrétti, er ekki kusu fjór-
um sinnum á 15 árum.
Ennfremur var Belgía fyrsta ríkið, sem lögleiddi
hlutfallskosningar. Þar var hin svonefnda d’Hondts að-
ferð lögð til grundvallar. Ýms ríki hafa þó tekið upp á
kosningaaðferð, sem kend er við Englendinginn Hare eða
Andræ, danskan mann. Munurinn á þeim er aðallega sá,
að d’Hondts aðferð veitir stærri flokkunum nokkur hlunn-
indi á kostnað hinna smærri, en Andræs aðferð skiftir
sætunum nákvæmlega jafnt milli flokkanna eftir atkvæða-
magni þeirra. D’Hondts aðferð hefir verið tekin upp hér
á landi eins og kunnugt er.
Kosningatilhögun Belgja vakti mikla eftirtekt víða
um heim. Flestar þjóðir hafa verið andstæðar kjörskyldu
og margföldum kosningarrétti. Sú skoðun er alment ríkj-
andi, að enginn maður megi eiga nema eitt atkvæði, og
að ekki sé hægt að skylda neinn til þess að neyta kosn-
mgarréttarins. Það liggur líka í augum uppi, að ávalt eru
margir kjósendur óánægðir með þá frambjóðendur sem
stjómir flokkanna tefla fram, og það væri harðstjóm,
sem ekki er samboðin frelsisskilningi vorra tíma, að ætla
að kúga þá með lögum til þess að kjósa. Kjörskyldan hefir
alstaðar reynst illa, þar sem hún hefir verið lögleidd.
öðm máli er að gegna með hlutfallskosningar. Þar
hafa fjöldamargar þjóðir tekið sér Belgi til fyrirmyndar.
Verður síðar skýrt frá þýðingu hlutfallskosninga fyrir
þingst j órnina.
Síðar verður sagt frá hinni einkennilegu stjórnartil-
t