Samvinnan - 01.06.1927, Síða 64

142
SAMVINNAN
Þessi dæmi sýna, að í raun og veru gildir sama lögmál um
stjórnmálalega og fjárhagslega samvinnu milli þjóðanna,
enda er um mjög skyld efni að ræða. Þjóðir, þótt skyldar
séu, vilja vera fullvalda í fjármálum og atvinnurekstri
hver fyrir sig. Þær þola ekki betur ágang í þeim efnum,
heldur en ef gérð er árás á stjómarfarslegt sjálfstæði
þeirra.
Niðurstaðan er þá sú, að reynslan sýni ótvírætt, að
fjármálasamvinnan milli norrænna þjóða hefir oft gefið
tilefni til andstöðu og kulda í skiftum nágranna og frænda.
Og því aðeins er fjármálasamvinna n orrænu þjóðanna
æskileg, að hún sé bygð á fullkomnu jafnrétti aðilanna,
svo að ekki sé um yfirdrotnun, eða nokkra kúgun að ræða.
Samvinnuheildsölurnar í Danmörku, Noregi og Svíþjóð
hafa gert með sér samband un innkaup á vörum, einkum
írá fjarlægum löndum. Sú samvinna hefir gengið vel, enda
er hún bygð á jafnrétti þjóðanna og félagsmanna í hverju
landi. En því miður er því sjaldan til að dreifa endranær.
Þá er að lokum komið að síðasta lið þessa máls, hinni
andlegu samvinnu. Hvernig hefir reynslan verið á þeim
cfnum og hvers má vænta í framtíðinni?
Lítum enn til reynslu íslendinga og Norðmanna.
Menn hafa deilt nokkuð um það hvar Edda og fleiri af
hinum sígildu fornritum hafi veríð skráð. En enginn neit-
ar því, að þessi rit hafa íslendingar geymt og varðveitt
fyrir menningu heimsins öldum saman. Um mörg af þess-
um ritum, t. d. Heimskringlu, er enginn vafi á um höf-
und og heimildir. Islendingur, búsettur á íslandi, hefir
ritað þá bók, sem bjargað hefir fornöld Norðurlandaríkj-
anna, hinna stærri, frá gleymsku. En sé nánar aðgætt, þá
i ru þessi afrek Snorra Sturlusonar og annara af stórmenn-
um forníslenskra bókmenta bein afleiðing af norrænni
samvinnu í andlegum efnum. íslendingar á þjóðveldis-
tímanum voru eins og áður er sagt sífelt á faraldsfæti
erlendis, mest í Noregi, en þó nokkuð í Svíþjóð og Dan-
mörku. Þessar utanferðir voini óhjákvæmilegur liður í
uppeldi og mentalífi þjóðarinnar. Án utanferðanna, og