Samvinnan - 01.06.1927, Side 96

174
SAMVINNAN
inn vantai' jafnt fjármagn og tiltrú. Skuldin mikla, yfir
hálf miljón, stendur í banka, afborgunar- og oftast vaxta-
laus. En því meira sem alt er í sukki hjá slíkum manni,
því meir berst hann á. Hann kaupir höll til íbúðar,
þar sem húsaleigan ein getur varla orðið minna en 1000
kr. á mánuði. En um leið er hann sama sem útsvars- og
tekjuskattslaus. Þetta dæmi sýnir ástandið í samkepnis-
heiminum. Slíkir menn eru þar stoðir og styttur. Alt er
látið vaða á súðum. Því meiri sem skuldirnar eru, því
meira er borist á. Og geymsluféð í bönkunum borgar hóf-
leysi þessara manna.
Og nú skal það útskýrt sem er aðalatriði þessa máls.
Það er eðlismunur á skuldum samvinnumanna og sam-
kepnismanna. Skuldir samvinnumanna eru nú þegar það
miklar, að í mörgum tilfellum eru þær þungur baggi. En
mjög lítið af þeim er þannig, að bankar muni tapa þeim,
þvi að eignir og vinna stendur á bak við. En skuldir
ýmsra samkepnismanna og hlutafélaga eru svo háar og
lítil trygging á bak við, að þær eru tapað fé. Slík fyrir-
tæki verða gjaldþrota, eða er gefið upp, þar sem engin
eign er fyrir. En síðan byrja sömu mennirnir nýtt líf, ný
hlutafélög, taka ný lán og sukka fé lánsstofnana að nýju.
Aðstaðan er þá þessi: Samvinnumennimir vilja og
geta borgað sínar skuldir. Þær era sjaldan meiri en það,
að eignir eru á móti. Þeir mega ekki taka sér keppinautana
til fyrirmyndar af því að of margir meðal þeirra lána og
eyða án þess að ætla að borga. En skilamennimir verða
að fara gagnstæða leið. Þeir mega ekki efna til meiri lána,
en þeim er kleyft að borga.
Það má segja að það sé lítið réttlæti í ástandi því, sem
nú hefir verið lýst. Sumir eyða almannafé í óstjóm og
óhófi. Aðrir taka lítil lán, og borga þau með margra ára
striti. En þetta er gamla sagan um mun á réttu og röngu,
skilsemi og óskilsemi.
Niðurstaða þessa máls er sú, að benda samvinnu-
mönnum á hættuna. Fordæmi em nóg frá keppinautum,
að gjaldþrotamennimir eyða því meir, sem af minna er