Andvari - 01.01.1977, Blaðsíða 116

114
PÁLL BJÖRNSSON
ANDVARI
Heilags anda veitir honum efnisánægju
á allar síður. Annars er: Multum loq-
ventiæ nihil sapientiæ (Margmælgi án
vitsmuna), og svo um sérhvört efni.
2. Talar hann svo um sérhvört efni,
að hans ræða virðist framkoma af hans
eigin reynslu og geðsmunum. Paulus
verður því að dcmpa sinn líkaina og líða
Satans högg, svo hann ei prédikandi
öðrum lítillætið stoltur finnist. Hvörninn
kann eg prédika öðrurn gleðjast í Guði,
ef eg finn ei til þeirrar gleði sjálfur?
Hvörninn get eg drukkið öðrum til, þá
tómur er kjallari. Loqvere ut te videam,
sagði Plató við yngismanninn, það er:
Tala, svo eg sjái þig. Af nægð hjartans
mælir munnurinn, hvort það er illt eða
gott, hyggið eður fávíst. Annars er sú
prédikun sem skrapa. Pau'lus segist af
Guði huggaður, svo aðra huggað geti.
3. Nær hann áminnir, þá gjörir hann
það ei án tára, því honum er umhugað
vclfcrð sinnar hjarðar og horfir þar úti
á eftirdæmi postulans, Jcrmíæ og sjálfs
Jesú. Hann minnist orða Pauli, eður:
áminnandi í áminning; hvör orð því
sýsla, að áminning hafi pund Jesú Kristí
í verzlun; hann vökvar áminningartang-
irnar í blóði Kristí, og segir: Eg beiði
yður fyrir miskunnsemdir Jesú, fyrir hóg-
værð Jesú. Sú sveif vindur —
4. Þurfi hann (sem honum er af Guði
befalað) að straffa lesti og guðleysi, læt-
ur hann ei sína þanka eða geðsmuni
innsmeygja hjá sér nokkru í guðlegt
vandlæti, svo það verði með forstandi.
Olearius doktor hermir hér urn þessi orð
Lútherí: I því að straffa lesti tílheyrend-
anna byrjar honum að læra af forförn-
um prédikurum og gæta að þeirra
reynslu, heldur en að fylgja fánýtum til-
gátum og grunsemi sinni, aut pestilcnt-
issimæ affectum intemperei (eáturlegasta
sinnar lundar óhófi). Það útleggur Lúth-
erus með fleirum orðum Jreirrar meining-
ar, að hann láti ei framkoma á prédik-
unarstólnum þúst eða móð við þá honum
hafa á móti gjört, því rnargir munu til-
svara, að þá klausu eigi þeir, scm honum
er illa við. Og að hann gjöri það til
þess að svala þar með geði sínu, en ei
þeirra velferðar vcgna, og víst mun það
frumhlaup auka prestinum foragt, þar
hann á eigi sín, heldur Guðs vegna að
vandlæta. Ef Guðs eldur brennur í
prédikunarstólnum, en ei Aarons sona
annarlegur eldur, þá mun festa í brandi
samvizkunnar þess, sem ei er forhertur.
Heyrzt hefur, að sumir hafi inntroðið í
sína ræðu straffi þess, sem hann styggði,
þó ei hafi í það sinn komið við texta
hans prédikunar. Svo lengi nokkur er
betrunar von, byrjar að leiðrétta með
hógværunr anda.
5. Yfir þeim forhertu lýsir hann Mósis
svipu og áiögum þeim, er e-i 'hlýða evan-
gelíó. Þá gjörir hann Iþað svo sem Paulus,
grátandi yfir óvinum krossins Kristí,
hvörra Guð maginn er. Þá gjörir hann
þctta af eftirlöngun þeirra velferðar, en
ei af sjálfs reiði.
6. Yfir vorri holds og blóðsspilling
kveinar hann með Paulo, ef ske mætti,
að aðrir vildu sama gjöra. Hvar til kvein-
uðum vér yður vorar sorgarpípur, en þér
vilduð ei harma. Sjá! að því er kveinað.
að aðrir harrni.
7. Allt það hann vill útrétta í til-
heyrendanna hjörtum, þá breytir hann
eftir Paulo, að biðja í Jesú nafni fyrir
hans dauða; og að leiðréttast og afklæð-
ast þeim gamla manni og prófa sjálfra
hugskot og stríða annmörkum sínum á
móti, því herfilegur dómur liggur á þeirn,
sem ei vill að gjöra, þá beðinn er í Jesú
nafni og Guðs miskunnsemda. Það mál-
efni er mikið. Dragi ekki krossnagli
Jesú loft hjartans saman við Guð, þegar
svo er hnoðinn, þá er ei að vænta leiðrétt-
ingar.