Andvari - 01.01.1951, Side 80

76
Barði Guðmundsson
ANDVARI
sá háttur verið á hafður að smyrja líkneskið með svínafeiti á
jólum. Hugmyndin um slíkan Faxa birtist í íslenzku riti frá 14.
öld. Þar er víkingi einum gefi nafnið: Otunfaxi. En það merkir
sýnilega liinn „smurði Faxi“. Má nú gera ráð fyrir ]iví, að á hak
við konungshundinn Saur liggi einnig minning urn goðveru með
þessu nafni. Og þetta verður öldungis ljóst, þegar athyglinni er
heint að frásögninni í Skáldatali. Hirðskáldið Erpur lútandi drep-
ur mann í véum helguðum Saur. Þess vegna yrkir hann höfuð-
lausnarkvæði sitt til hundsins.
Höfundur Skáldatals lætur öll þau hirðskáld, sem uppi voru
fyrir tíma Haralds hárfagra, vera skáld Eysteins konungs bela,
nema Starkað gamla. Eru þau auk Erps þó tíu að tölu. Eysteinn
konungur er í Hervararsögu kallaður liinn illráði og sagður son-
ur Skjöldungakonungsins Haralds hilditannar. Virðist svo, sem
sögnin um konungshundinn Saur, er Erpur orti um, hafi valdið
því, að skáldin 11 eru gerð að hirðskáldum Eysteins konungs.
Er þetta næsta einkennilegt, þar sem auðsætt er, að hin rótgrón-
ustu tengsli hljóta að hafa verið milli Saurbæjanna og þróunar
skáldmenntarinnar hjá forfeðrum íslendinga. Verður samhengi
þessa máls varla skýrt með öðrurn hætti en þeim, að einhverju
sinni hafi Saur verið dýrkaður sem goð skáldskaparins.
Þannig virðist einnig málinu vera varið um Oð — mann blót-
gyðjunnar Freyju. Nafnið Óður þýðir skáldskapur. Að sögn Ara
fróða Þorgilssonar var ort vísa um Freyju á Alþingi árið 999. Er
gyðjan þar kölluð tík. Ennfremur fjallar ein af islenzku þjóðsög-
unum um hund, sem á að hafa ráðið fyrir auðsæld eiganda síns.
Um leið og hundurinn var drepinn, hvarf hún með öllu. Vísan
og þjóðsagan henda til áhrifa frá ævafornri hundadýrkun. Langt-
um Ijósari eru þó tengsli Freyju við svínið i trúarlífi forfeðranna.
Hún kallast Vanadís, en gölturinn Vaningi. Einnig ber Freyja
lieitið Sýr eins og gyltan. Mætti hyggja, að Saur og Sýr hafi
verið tignuð sem goðahjón líkt og Óður og Freyja. Til þessa
bendið hið nána samband, sem átt hefur sér stað á íslandi í
lieiðni á milli skáldmenntar, svínaátrúnaðar og Saurbæja.