Vikan - 07.12.1967, Blaðsíða 20

allrar guðslukku þurftum við ekki að nota hann
nema stuttan tíma. Eitt eða tvö ór.
— Var það mikið vandræðaverkfæri?
— Leiðinlegt verkfæri. Það skilaði töluðu móli
sæmilega að vísu. En einhvern veginn fannst
mér samt alltaf vanta ýmis hljóm- og blæbrigði
raddanna. En svo kom segulbandið. Og þá
var nú allur vandinn leystur. Ég veit ekki,
hvernig hægt hefði verið að halda áfram án
þess. Það hefði að minnsta kosti orðið að breyta
um útsendingardag og tíma, því við gætum
aldrei nú orðið fengið leikarana til að leika
beint að kvöldi til. Þeir eru bundnir í leikhús-
unum.
— Segulbandið var komið, áður en þið kom-
uð hingað í þetta hús, var ekki svo?
— Það var komið nokkru áður. Við fluttum
hingað 1959, en fyrstu segulbandstækin komu
1946.
— Var nokkuð stúdíó í Landsímahúsinu á
borð við þetta, sem við sitjum nú f?
— Þar var stúdíó, já, miklu rýmra en þetta.
Eitt stúdíó, bæði fyrir músík og talað orð —
leikrit. Þú manst ekki eftir salnum?
— Nei, ég kom aldrei í hann.
— Já, það var nokkuð stór salur, töluvert stærri
en þessi, og miklu hærri undir loft. Hefði leik-
listin mátt hafa þann sal bara fyrir sig. hefði
mátt innrétta hann sem nokkuð gott leikstúdíó.
Ég segi það því að leikstúdíó þarf að vera
fremur hátt til lofts og rúmgott, en þótt þetta
leikstúdíó hér heiti því nafni, er það ekkert leik-
stúdíó. Það þarf til dæmis að vera hægt að hafa
í því stiga með tröppum úr mismunandi efni
tré, steini og fleira með palli efst, þar sem til
dæmis Rúrik, sem er einn af okkar lengstu (og
beztu) leikurum þarf að geta staðið uppréttur.
Gólfið þarf líka að vera úr mismunandi efni og
fleira og fleira. Nú, upptökuherbergið, sem þú
séð í gegnum þessa rúðu, í þessari kytru er þrem
mönnum, upptökumanni, leikstjóra og hljóðstjóra,
(effektamanni) ætlað að vinna, sumum kannski
frá morgni til kvölds í þrengslum og loftleysi. Hér
vantar því í rauninni allt sem á að vera á slíkum
vinnustað nema upptökutækin.
Það, sem við unnum við flutninginn hingað,
var að við fengum ný og góð tæki, og svo
betri hljóðeinangrun. Ég minnist þess til dæmis,
þegar við vorum að taka upp íslandsklukkuna,
sem nú er komin á plötur, — við vorum að því
með hvíldum einn sumartíma— að það komu
fyrir heilar vinnustundir og jafnvel dagar, að
við gátum ekkert unnið vegna hávaða utan úr
Landsímaportinu. Við því var ekkert að gera
annað en bíða þess að hann dæi út. Það var
þreytandi. En hvað skal segja, nú lagast þetta
líklega bráðum. Astæðan til þess að leikstúdíó
var innréttað hér á þakhæð hússins, þar sem
ekki er nema góð seilingarhæð til lofts, var sú
að sumir hér þurftu að fá svo stórar og fínar
skrifstofur að obbinn af beztu hæðinni sem út-
varpið tók hér á leigu — þær voru samtals aðeins
tvær og hálf — fór undir þær. Nú er útvarpið
búið að byggja yfir tvær stofnanir, Landsímann
20 VIKAN-JÓLABLAÐ
É5&
og Fiskifélagið. Þegar leigusamningurinn hér
rennur út, sem mun verða eftir svo sem tvö ár,
og útvarpið byggir yfir þriðju stofnunina, hver
sem hún nú verður, treystum við því að það fái
svo ríflegt húsnæði á leigu hjá henni að allir
verði ánægðir. Meira að segja dreymir mig um
að einn af þeim tæknilega ófullkomleika leik-
listardeildarinnar hér, sem ég hef enn ekki nefnt
verði lagfærður. Hann er sá, að hér verðum við
eiginlega alltaf að hafa sama hljóm (akústikk)
hvort sem við leikum atriði sem á að
gerast í lítilli stofu, eða úti. Eða inni í stórum
sal. Alls staðar ( útvarpsstöðvum, sem eru inn-
réttaðar réttilega fyrir leiklist, eru til mismun-
andi stúdíó eftir því, hvaða hljómburði á að
ná fram.
— Er ekki hægt að gera það, í stúdíói eins
og þessu, með skermum?
— Ja. það er aðeins hægt að breyta því lít-
ilsháttar með skermum. Þó eiginlega ekki sjálfu
hljóðinu, heldur fjarlægðinni.
— Hvernig farið þið þá til dæmis að þv( að
taka upp atriði, sem á glögglega að heyrast,
að er úti?
— Við höfum engin ráð, nema hvað núna ekki
alls fyrir löngu eignaðist tæknideildin áhald,
sem er hægt að setja í samband við upptöku-
tækin, og breytir hljóðinu hérna í salnum að-
eins ( þessa átt.
— Eða setja veðragný á bak við.
— Já, svo er það náttúrlega. Og það hljóm-
ar alltaf falskt.
— Ég tók eftir því nú síðast svo ég mnni í
Skyttunum, hvað veðragnýrinn var óeðlilegur.
— Maður getur bara sagt sér það sjálfur. —
Svona hljóð eru annaðhvort á plötum eða seg-
ulbandi, og þá tekin upp í sínu rétta elementi.
Þegar þau eiga svo að blandast hljóði úr stofu,
hlýtur að verða eitthvert misræmi, sem veldur
því, að ekki er hægt að trúa á það.
— En svo er það spurning, hvað þessar hljóð-
brellur þurfa að vera nákvæmar. Hvað eftirlík-
ing af hljóði þarf að vera l(k því, sem hlustand-
inn á að gera sér í hugarlund.
— í mörgum tilfellum, kannski flestum, er
ekki nauðsynlegt að það sé nákvæmt. Og ég hef
aldrei verið mikið fyrir mikla notkun á effekt-
um. Mér finnst þeir, eftir því sem lengra líður,
minna og minna atriði. Nema ( vissum atriðum
getur það verið anzi áhrifamikið til að styðja
leikinn. Segjum, að hljóðið sé afar mikilvægt
fyrir hlustandann og eins og helmingurinn af
leiknum. Þá er náttúrlega mikið undir því kom-
ið, að það illúderi, sem við köllum, að það verki
rétt. En þegar menn voru að byrja að skrifa út-
varpsleikrit, var bókstaflega voði, hvað mikið
var lagt upp úr hljóðeffektum. Þvf alls konar
bullarar og leirskáld skrifuðu heil leikrit bara á
hljóðum. Annað var aukaatriði. Þarna var kom-
ið tæki, sem höfðaði aðeins til eins skilningar-
vits, heyrnarinnar, og þá var náttúrlega for-
vitnilegt að gera tilraunir með það.
— En þetta að semja leikrit sérstaklega fyrir
útvarp: Hvenær hófst það?
O Róbert Arnfinnsson leikur í hljóSnemann.
O í upptökuherberginu í Fiskifélagshúsinu: Þor-
steinn O. Stephensen í stóli leikstjóra og Máni
Sigurjónsson, hljóðstjóri (effektamaður) við sín
störf.
Séð úr leiklistarstúdióinu gegnum glerið fram í
upptökuherbergið. Ævar R. Kvaran við leikstjórn,
Sigurður Hallgrímsson hljóðupptökumaður við
sín störf og Máni Sigurjónsson við sín. -O"