Menntamál - 01.12.1955, Blaðsíða 85

MENNTAMÁL
267
kýs að skapa jákvæða afstöðu nemenda til náms, m. a. vegna þess
að kennara er haslaður völlur með námsskrá og kennsluháttum, er
lítt skeyta um einstaklingseðli nemenda.
Með áttunda kafla hefst annar meginþáttur bókarinnar, drög að
kennslufrceði bóknáms. Setur höfundur þegar fram þann boðskap,
sem er höfuðkenning bókarinnar og að hefur verið vikið ,að farsælt
nám sé sjálfviljugt nám. Rekur hann lielztu skilyrði fyrir sjálfviljugu
námi, gerir grein fyrir misjöfnum námsgáfum og ólíkum manngerðum,
en mikill einstaklingsmunur í bekk krefst þess að sjálfsögðu, að sinna
þurfi sérþörfum hvers barns, ef árangur á að verða við hlítandi.
Leggur höfundur áherzlu á það, að nú séu bæði tornæmustu og
greindustu börnin afskipt í skólunum, því að kennslan sé fyrst og
fremst sniðin við hæfi meðalgreindu barnanna. Gáfnafar og sálgerð
ráða einnig miklu um áhugamál barnanna. Þarf kennari þvi að gefa
hvoru tveggja gaurn. Þá leiðir höfundur rök að því, að námsefni
skólanna gegni ekki kröfum tímans, einkum sé verknámið vanrækt,
en hér verður ekki fleira frá því sagt, því að í síðara bindi mun
m. a. verða fjallað sérstaklega um verknámið.
Gagnrýni höfundar beinist einkum að stundaskránni, en hún setur
sniðið á daglegt starf í skólunum. Telur hann, að annarleg sjónarmið
ráði oft gerð stundaskrár, svo sem húsnæðisekla, en kennslufræðileg
sjónarmið séu vanrækt við samningu liennar. Hér er vafalaust auð-
veldara um að ræða en í að komast, og lnisnæðisekla er ekkert fals-
vandamál, en allvíða mun það vart geta dregizt öllu lengur að
endurskoða stundaskrárnar, m. a .með hliðsjón af sæmilegri meðferð
á vinnudegi kennara og nemenda, því að stundum er honum sundrað
þannig, að engir annarra stétta menn myndu una slíku, en einnig
koma til álita félagsleg sjónarmið, svo sem áhrif stundaskrár á heimilis-
líf og heimilisvenjur.
Af einstökum bóklegum greinum ræðir höfundur sérstaklega um
móðurmálið. Átelur liann stafsetningarkennsluna mjög, bæði að að-
ferð og fyrirferð, en mælt mál, bæði í lestri og ræðu, sé vanrækt og
stílagerð einnig.
í fyrstu tíu köflum bókarinnar ber allmikið á gagnrýni á kennslu-
kerfi og kennsluháttum. í tveimur síðustu köflum bókar gerir höfundur
grein fyrir breytingum, sem hann telur þörf að gera. Hann segir, bls.
168: „Ég komst ekki hjá því að gagnrýna hið ríkjandi skipulag kennsl-
unnar. Samt er gagnrýnin ekki höfuðalriði; liún á aðeins að skýra
skoðun mína. Hún á að opna augu lesanclans fyrir nauðsyn nýrrar
stefnu. Sú nauðsyn verður ljós, hvort sem litið er á liið viðurkennda
kennslukerfi í heild eða á einstaka þætti þess. Nú sný ég mér að því
að rekja höfuðdrætti þeirrar aðferðar, sem ég tel hagkvæmasta. Þó