Menntamál - 01.12.1955, Blaðsíða 34

216
MENNTAMÁL
tekur við af einföldu raunhyggjunni. Þá finnur barnið
mjög til vaxandi þroska síns, líkamlegs sem andlegs, og
berst mjög fyrir eigin sjálfræði, og þá er það mjög fúst til
að fella allt í verði, sem krefur það um hlýðni eða býður
því vald. Á þessu aldurskeiði er lotningin ungmennum til-
tölulga ótöm. Helzt gætir hennar í sambandi við undrun
þeirra, er þau kynnast staðreyndum, sem þau eiga engan
mælikvarða á af persónulegri reynslu. Þetta kemur m. a.
fram gagnvart stórmennum sögu og samtíðar, en ekki
sízt á trúarsviðinu. Á gelguskeiðinu dýpka og magnast all-
ar tilfinningar, en jafnframt kenna unglingarnir sárt til
eigin veikleika, og fyrst á þessum aldri verða þeir færir
um að reyna dýpstu lotningu. Þar sem unglingurinn er
oft hjálparþurfi, getur lotningin beinzt að mönnum eða
hugsjónum, og sér þess víða merki, bæði meðal drengja og
telpna. Á þessum aldri tekur unglingurinn líka að gera
greinarmun á hinum æðri verðmætum, hann skipar þeim í
nokkurs konar verðmætastiga; því heilaga tekur hann
með mestri lotningu.
1 uppeldi skiptir ræktun lotningarinnar sérstaklega
miklu máli. Innsti og æðsti kjarni mannsins birtist í lotn-
ingu hans, og hún verður líka nokkurt mótvægi gegn því
afstæðismati, sem rýnandi skoðun á mönnum og atvikum
í næsta umhverfi hlýtur að valda. Ef forða á mannin-
um frá því að verða ofurseldur afstæðishyggjunni, þarfn-
ast hann lotningarinnar.
Ef við lítum svo á, að markmið uppeldisins sé mannúð í
samlifí og viðskiptum, þá verður lotningin einnig að ná
til annarra sviða. Ekki er til mannúð án lotningar fyrir
því, sem lifir. Maðurinn einn allra lífvera veit einhver skil
á lífinu, og fyrir þær sakir er honum líka falin ræktun þess
og vernd. Leyndardómur lífsins ætti að vekja sjálfsvirð-
ingu hvers manns og ábyrgðarvitund, þannig að hann kenni
þess, að líf hans er einstætt og óafturkræft, enda þótt rýn-
andi skoðun hans hljóti að eygja margan veikleika. 1