Menntamál - 01.12.1955, Blaðsíða 11

MENNTAMÁL
193
færi þær sjálfir. Einnig hefur verið bent á, að með lestri
og samanburði góðra bókmennta má glæða og örva til-
finningu nemandans fyrir góðu máli, en á því veltur oft,
hvort nemandinn hefur vald á málinu í riti.
Flest atriðin, sem nefnd hafa verið, varða málsmeðferð-
ina og stílinn, hinn ytra búning málsins, eins og áður er
sagt, en ekki kjarnann, málefnið sjálft.
Öll höfum við séð börn leika sér að leir. Sum þeirra velkja
hann milli handa sér, búa til úr honum formlausa hluti, og
ræður hending ein sniði þeirra. Önnur grípa hann fastari
tökum, velja sér mola og raða þeim saman eftir stærð, lit
og lögun í þeim tilgangi að móta úr þeim ákveðinn hlut.
Smekkvísi, leikni og skipulagsgáfa eru sumum þeirra í
blóð borin, en þó öðrum þræði reist á æfingu og kunnáttu.
Svipuðu máli gegnir, þegar nemendur eiga að semja rit-
gerð. Kennarinn verður að æfa þá og þjálfa og auka
skilning þeirra á að móta og skipuleggja verkið, svo að
tilgangurinn komi skýrar í Ijós.
Algengt er að skipta ritgerðaverkefnum í fjóra megin-
flokka: 1) frásagnir, 2) lýsingar, 3) kannanir og 4) hug-
leiðingar.
í frásögn er greint frá atburðum, sem eiga saman og
taka við hver af öðrum. Til frásagna teljast m. a. ferða-
sögur, þjóðsögur, venjulegar ævisögur og endursagnir og
þættir um einstaka atburði í lífi manna. Þess háttar verk-
efni eru við flestra hæfi og eru nemendum oftast kær-
komin. Þeim veitist auðvelt að skipuleggja þau, atburða-
rásin sníður þeim þröngan stakk og heldur þeim við efnið.
f lýsingu er greint frá útliti og eiginleika einhvers hlut-
ar. Til lýsinga teljast t. d. útlistun á skapgerð manna,
greinargerð fyrir bókmenntastefnu á ákveðnu tímabili,
venjulegar staðarlýsingar o. s. frv. Misjafnlega lætur
nemendum að rita um þau efni. Oftast ráða þeir við að
skipuleggja þau, en þeim hættir til að fjölyrða um
einstaka hluti í lýsingunni, þannig að samræmið milli
13