Skírnir - 01.04.1920, Blaðsíða 22

100
Elias Lönnrot og Kalevala.
[Skfrnir
þjóðkvæði veraidarinnar munu í því tilliti taka því fram.
Engin þjóðkvæði endurspegla betur lunderni þjóðarinnar,
sein þau heíir framleitt, en Kalevala. Höfuðpersónan í
kvæðunum sá vitri gamli Váinamöinen er persónugerving
hins bezta og dýpsta í þjóðarlund og þjóðareinkunn
Finna.
Meginyrkisefni ljóða þessara er smíði töfravélarinnar
Sampó, hernám hennar og fiutningur frá Pohjóla til Kale-
vala. Sennilega hafa a 11 a r Pohjóla-ferðir þeirra Kalevu-
sona — bónorðsfarirnar ekki síður en aðrar ferðir þeirra
norður þangað — upphaflega verið farnar, að minsta
kosti meðfram, í sama megintilgangi og sjálf hernáms-
förin: að ná þessum töfragrip úr höndum Pohjóla-búa,
þótt það liggi ekki opið fyrir alstaðar. Meira að segja
er útfærsla þessa meginyrkisefnis tiltölulega styttri en út-
færsla ýmsra aukaatriða eða viðbnrða, sem í fljótu bragði
virðast meginyrkisefninu óviðkomandi. Af þessu leiðir, að frá
strangfagurfræðilegu sjónarmiði er ýmislegt út á Kalevala-
ljóðin að setja þegar á heildina er litið. En það sem
þeim má til foráttu finna, þegar sá mælikvarði er á þau
lagður, verður þó ærið léttvægt, þegar litið er á skáld-
lega fegurð þeirra og yfirburði og til hinnar frumlegu og
sjáifstæðu meðferðar efnisins. Hugsanlegt er, að vísinda-
legar samanburðarrannsóknir eigi fyrir hendi að upp-
götva — eins og þegar hefir tekist að uppgötva — ýmis
atriði söguefnisins í Kalevala, er ekki verði þar uppruna-
leg talin, heldur aðfengin. Hitt verður þó altaf jafo
ómótmælanlegt, að þjóðin, sem framleitt hefir þetta mikla
ljóðakerfi, hefir til fulls tileinkað sér hið aðfengna og
mótað það svo sem sína eigin eign.
Höfuðeinkenni Kalevalaljóðanna, eins og svo margra
annara þjóðkvæða, er annars vegar hve einföld þau eru
og ljós, en þó hins vegar þróttmikil. Eins og tekið var
fram, endurspegla þau fagurlega þjóðarlund Finna. Angut'-
blíðan er einn höfuðþáttur hennar. Hið hrikalega og
stórfelda er finsku ljóðadísinni, eins og hún birtist i Kale-
vala, fremur ógeðfelt. Þegar hún segir frá blóðsúthell-