Skírnir - 01.04.1920, Blaðsíða 26

104
Elías Lönnrot og Kalevala.
[Skírnir
Hann naut þá líka óskorað ástar og virðingar allra læri-
sveina sinna, þau átta ár sem hann skipaði þann sess.
Alt kenslustarf hans miðaði í fremstu röð að því að
samþýða finska tungu sem bezt allri hugsun nútímans og
kenna námsmönnum að nota það í hverri grein. Þess
vegna einskorðaði hann sig ekki við þær sérstöku fræði-
greinar, sem hann var kallaður til að kenna, Hann vildi
ná til sem allra flestra af háskólanámsmönnum með þjóð-
leg áhrif sín. Hann heldur t. a. m. eitt árið fyrirlestra i
grasafræði, sem hann var prýðilega að sér í, en tilgang-
urinn var sá einn, að vekja athygli námsmanna á finsk-
um grasa heitum. Hann þýðir á finska tungu sænska
kenslubók í náttúrufræði, tii þess að sýna mönnum, hve
öldungis óþarft sé þar að nota útlend vísindaleg nöfn á
hlutunum. Finskan sjálf eigi þar gnóttir orða, en menn
viti það ekki og gripi því til einatt verri orða útlendra.
Einnig tekur hann lagamálið fyrir, og tekst á skömmum
tíma að hafa mikil áhrif á það, hreinsandi og umbætandi.
I þjóðernisbaráttunni, sem einmitt nú magnaðist ár
frá ári, stóð Lönnrot í broddi fylkingar þeirra manna,
sem heimtuðu finskuna svo sem menningartungu þjóðar-
innar í stað sænskunnar, sem til þessa hafði þar ráðið
lögum og lofum. í ræðu, sem hann flutti við afhjúpun
eirlíkans hins mikla Portans árið I8ó4, farast honum orð
á þessa leið: »Menningin er styrkasta stoð þjóðernisins,.
en menning, sem mælir á framandi tungu, er dauðadæmd.
Um samband þjóðernis og tungu hefir margt verið skráð
og skrafað á nálægum tímum, en um þann hlut ætti sízt
ágreiningur að eiga sér stað, að finskt þjóðei ni er nú a
tímum blátt áfram óhugsandi án finskrar tungu«.
En þótt Lönnrot léki alt í lyndi þar í höfuðborginni
og menn bæru hann á höndum sér í öllu tilliti, þá kunni
hann aldrei vel við sig þar. Hann þráði rósamt líf, þur
sem ekkert glepur fyrir, til þess að geta gefið sig allan og
óskiftan við vísindunum, en það fanst honum hann ekkx,
geta í Helsingfors. Hann hafði árum saman verið að safna-
til orðabókar hinnar finsku tungu, en fanst því verki miða.