Skírnir - 01.04.1920, Side 50

128
Um fatnað.
[Skírnir
þess að kaupa rándýra útlenda eða innlenda verksmiðju-
dúka.
Það er kominn tími til að bæta úr þessu. Nauðsynj-
ar vorar eru fáar. Þær er þessar gömlu: húsnæði, föt og
fæði, og auk þess góðar bækur að lesa. Ef Alþingi vort
hugsaði meira um þessa fáu hluti, færi það betur að ráði
sínu en það gerir.
Til þess að gera sér ljósa grein fyrir þessu fatnaðar-
máli, og sérstaklega, hver fatnaður er beztur, er nauðsyn-
legt að lýsa efni fata og eiginlegleikum þess, dúkum og
dúkagerð, flíkum og gerð þeirra. Alt er þetta nytsarour
fróðleikur, en ekki skemtilestur fyrir alla. Það, sem hér
fer á eftir, er mjög hið sama og læknaefnum er kent um
fatnað á Háskólanum, og fá menn þá um leið sýnishorn
af kenslunni þar.
Efni fatadúka.
Flest föt eru gerð úr dúkum, þó fleira sé til fatnaðar
notað t. d. skinn og togleður. Dúkarnir eru aftur ýmist
gerðir úr dýrahárum, jurtatrefjum eða silki. Með smásjár-
eða efnarannsókn má auðveldlega sjá, um hver hár eða
trefjar er að ræða.
Af dýrahárum kemur einkum Tcindaull til greina. Ull-
arhárin eru auðþekt á því í smásjá, að yfirborðið er úr
smágerðu sköruðu hreistri (hreisturþekja), en eftir miðju
hári gengur strengur úr teningslaga-þekjufrumum, sem er
kallaður mergur. Ullarhárin eru mjög mismunandi að
stærð og fleiru, eftir því hvar þau eru af skepnunni, en
auk þess fer ullin mjög eftir því hvert kindakynið er.
Islenzka ullin er tiltölulega grófgerð og togmikil, svo hún
þykir lítt hæf í fíngerða dúka. Aftur er hún hlýrri en
flest önnur ull. Nokkur ókostur er það á henni, að hún
þófnar auðveldlegar en flest önnur ull. Þófnun liggur í
því að ullarhár sem snúa sitt á hvað og núast sarnan,
festast hvert við annað á þann hátt, að oddar hreistur-
frumanna grípa hvorir í annan og innundir annan. Ull